ဒုတိယမြောက် အဲလစ်ဇဘက်ဘုရင်မကြီးဟာ နန်းသက်ရှည်ကြာသလောက် ထီးနန်းနဲ့ ပြည်သူလူထုအပေါ်မှာ တာဝန်ကျေပွန်ခဲ့သူ ဖြစ်ပါတယ်။
ကမ္ဘာကြီးက အရှိန်အဟုန်နဲ့ ပြောင်းလဲနေချိန်မှာ မယိမ်းမယိုင် တည်ငြိမ်နေတာ ကိုပြပါဆို လူတော်တော်များများက ဘုရင်မကြီးကိုပဲ ညွှန်းဆိုကြမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ကမ္ဘာမှာလည်း ဗြိတိသျှတွေရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုတွေ ကျဆင်းလာခဲ့သလို လူမှုအသိုက်အမြုံတွေကလည်း တချိန်ကနဲ့ မတူဘဲ အပြောင်းလဲကြီး ပြောင်းလဲခဲ့ပါတယ်။ တချို့က ဘုရင်စနစ်နဲ့ ပတ်သက်လို့တောင် မေးခွန်းထုတ်လာကြပါတယ်။
ဒီလို လှိုင်းထန်တဲ့ အချိန်မျိုးတွေမှာ ထီးနန်းကို မယိမ်းမယိုင်သွားအောင် ထိန်းကိုင်ထားနိုင်ခဲ့တာကလည်း ဘုရင်မကြီးရဲ့ အောင်မြင်မှုလို့ ဆိုရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ တကယ်တော့ သူမွေးဖွားလာစဉ်က တချိန်မှာ ဗြိတိသျှ ထီးနန်းကို ဆက်ခံရမယ်လို့ ဘယ်သူမှ တွေးထင်ခဲ့ကြမှာ မဟုတ်ပါဘူး။
အဲလစ်ဇဘက်အလက်ဇန္ဒြား မေရီ ဝင်ဆာ ကို ၁၉၂၆ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၁ ရက်နေ့မှာ ဖွားမြင်ခဲ့ပါတယ်။ လန်ဒန်မြို့က ဘာကလေ စကွဲ အနီးမှာရှိတဲ့ အိမ်မှာ ပဉ္စမမြောက် ဂျော့ချ် ဘုရင်ရဲ့ ဒုတိယသားတော် ယော့ခ်မြို့စား အဲလ်ဘတ်နဲ့ ကြင်ယာတော် လေဒီ အဲလစ်ဇဘက် ဘိုးစ် လီယွန်တို့ရဲ့ ပထမမြောက် သမီးတော်အဖြစ် မွေးဖွားခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
အဲလစ်ဇဘက်ရော ၁၉၃၀ ခုနှစ်မှာ ဖွားမြင်ခဲ့တဲ့ သူ့ညီမတော် မာဂရက် ရို့စ်ရော နေအိမ်မှာပဲ ပညာသင်ယူ ခဲ့ကြကာ နွေးထွေးတဲ့ မိသားစုထဲမှာ ကြီးပျင်းလာကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အလ်လစ်ဇဘက်သ်ဟာ သူ့ ခမည်းတော်နဲ့ရော ဘိုးတော် ပဉ္စမမြောက် ဂျော့ချ် ဘုရင်တို့နဲ့ပါ အနေ နီးစပ်သူလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
သူ ၆ နှစ်အရွယ်မှာ အဲလစ်ဇဘက်က တချိန်မှာ မြင်းတွေ၊ ခွေးတွေအများကြီးနဲ့ တောရိပ် တောင်ရိပ်မှာ နေချင်တဲ့ အကြောင်း သူ့ကို မြင်းစီးသင်ပေးတဲ့ ဆရာကို ပြောပြခဲ့ဖူးပါတယ်။
ဘုရင်မကြီးရဲ့ တာဝန်ယူမှု တာဝန်ခံမှုတွေက ငယ်စဉ်ကတည်းက ပြောစမှတ် ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ သူငယ်စဉ် ကလေးဘဝမှာ တချိန်မှာ ဗြိတိသျှ ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်လာမယ့် ဝင်စတန် ချာချေလ်က သူ့မှာ သြဇာကြီးတဲ့ အရိပ်အယောင်တွေကို ခံစားမိတယ်၊ မွေးကင်းစမှာ ဒီလိုမြင်ရတာ အင်မတန် အံ့သြစရာပဲလို့ ပြောခဲ့ဖူးပါတယ်။
ကျောင်းမတက်ခဲ့ရပေမယ့် အဲလစ်ဇဘက်ဟာ ဘာသာစကားတွေမှာ ကျွမ်းကျင်သလို ဖွဲ့စည်းပုံဆိုင်ရာ သမိုင်းဘာသာရပ်ကိုလည်း လေ့လာခဲ့ပါတယ်။
သူရွယ်တူ မိန်းကလေးတွေနဲ့ မိတ်ဆွေဖွဲ့နိုင်ဖို့ အတွက် အမှတ် ၁ ဘာကင်ဟမ် နန်းတော် အထူး Girl Guides တပ်ခွဲကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ကြပါတယ်။
တင်းမာမှုများ မြင့်တက်ခြင်
၁၉၃၅ ခုနှစ်မှာ ပဉ္စမမြောက် ဂျော့ချ် ဘုရင် နတ်ရွာစံခဲ့ပါတယ်။ သူ့နေရာကို အကြီးဆုံး သားတော် ဖြစ်တဲ့ ဒေးဗစ်က အဋ္ဌမမြောက်အက်ဒွပ် ဘုရင်အဖြစ် ဆက်ခံပါတယ်။
ဒါပေမယ့် သူ့ကြင်ယာတော် အဖြစ် အိမ်ထောင် နှစ်ခါပျက်ခဲ့ဖူးသူ အမေရိကန်သူ ဝေါလေ့စ် ဆင်မဆင်ကု ရွေးချယ်ခဲ့တာကြောင့် နိုင်ငံရေးအရရော ဘာသာရေးအရပါ လက်မခံနိုင်စရာတွေ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီနှစ်ကုန်ပိုင်းမှာပဲ သူလည်း နန်းစွန့်ခဲ့ပါတယ်။
အစ်ကိုတော် နန်းစွန့်သွားခဲ့တဲ့ အတွက် ညီတော် ဖြစ်သူ ယော့ခ်မြို့စားက မလုပ်ချင်လုပ်ချင်နဲ့ ဆဋ္ဌမမြောက် ဂျော့ချ်ဘုရင်အဖြစ် ဆက်ခံခဲ့ရပါတယ်။ သူ့ရဲ့ နန်းတက်ပွဲက သမီးတော် အဲလစ်ဇဘက်ကို တချိန်မှာ သူလည်း ဒါတွေ ကြုံရမယ်ဆိုတာကို အမြည်းသဘော သိခဲ့ရပါတယ်။ အင်မတန့် အင်မတန် နှစ်သက်စရာ ကောင်းတယ်လို့ သူ့ မှတ်တမ်းထဲမှာ ရေးခဲ့ပါတယ်။
ဥရောပတလွှား တင်းမာမှုတွေ မြင့်တက်နေချိန်မှာပဲ ဗြိတိန်မှာလည်း ဘုရင်သစ်နဲ့ ကြင်ယာတော် အဲလစ်ဇဘက်မိဖုရားတို့က ပြည်သူလူထုက ထီးနန်းအပေါ် ပြန်လည် နှစ်လိုလက်ခံလာကြအောင် ကြိုးပမ်းခဲ့ကြပါတယ်။ သမီးတော် အဲလစ်ဇဘက်မင်းသမီးအတွက်လည်း အတုယူစရာတွေ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ၁၉၃၉ ခုနှစ်မှာ အသက် ၁၃ နှစ် ရှိပြီ ဖြစ်တဲ့ မင်းသမီးဟာ သူ့ခမည်းတော်၊ မယ်တော်၊ ညီမတော် မာဂရက်တို့နဲ့ အတူ ဒါ့သ်မောက်သ် မြို့က တော်ဝင်ရေတပ် ကောလိပ်ကို ရောက်လာခဲ့ကြပါတယ်။
သူတို့မိသားစုကို အဲဒီမှာ တက်ရောက်နေတဲ့ ရေတပ်ဗိုလ်လောင်း တယောက်က အတူလိုက်ပါ စောင့်ရှောက်ပေးပါတယ်။ အဲဒီဗိုလ်လောင်းက ဆွေတော်မျိုးတော်ထဲကပဲ ဖြစ်ပြီး ၃ ဝမ်းကွဲ တော်စပ်တဲ့ ဂရိမင်းသား ဖိလစ် ဖြစ်ပါတယ်။
အတားအဆီးများ
စစ်အပြီး မှုန်မှိုင်းမှုတွေကို မင်းသမီးရဲ့ လက်ထပ်ပွဲက ပြန်တောက်ပစေခဲ့
ဒါဟာ သူတို့ နှစ်ဦးကြား ပထမဆုံး တွေ့ဆုံမှု မဟုတ်ပေမယ့် အဲလစ်ဇဘက်မင်းသမီး အဖို့ ဖိလစ်မင်းသား အပေါ် ပထမဆုံး အကြိမ် စိတ်ဝင်စားမိခဲ့တာ ပါတယ်။
ဖိလစ်မင်းသားကလည်း တော်ဝင်ရေတပ်ကနေ ခွင့်ရတဲ့ အခါတိုင်းမှာ သူ့ရဲ့ တော်ဝင် ဆွေမျိုးတွေဆီကို ဆက်သွယ်လေ့ ရှိပါတယ်။ ၁၉၄၄ ခုနှစ် အဲလစ်ဇဘက်မင်းသမီး ၁၈ နှစ် အရွယ်ရောက်လာချိန်မှာတော့ သူ့ အခန်းထဲမှာ ဖိလစ်မင်းသားရဲ့ ဓာတ်ပုံလေး ထောင်ထားပြီ ဖြစ်သလို သူ့တို့ချင်းလည်း မေတ္တာစာတွေ ဖလှယ်နေကြပြီ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး အနိုင်ရတဲ့ အထိမ်းအမှတ်နေ့မှာတော့ ဘာကင်ဟမ် နန်းတော်ရှေ့က The Mall မှာ လူထုကြီးက လာရောက် အောင်ပွဲခံကြသလို အဲလစ်ဇဘက်မင်းသမီး အပါအဝင် တော်ဝင်မိသားစုတွေကလည်း နန်းတော်ပေါ်ကနေ အတူ ဆင်နွှဲခဲ့ကြပါတယ်။
အဲဒီတုန်းက ခမည်းတော်နဲ့ မယ်တော်ကို သူတို့လည်း အပြင်ထွက်ပြီး လူထုကြားမှာ ဆင်နွှဲကြည့်ဖို့ ခွင့်တောင်းခဲ့တယ်လို့ ဘုရင်မကြီးက ပြန်ပြောင်းပြောပြပါတယ်။ အစပိုင်းမှာ သူတို့ကို လူတွေက မှတ်မိသွားမလားဆိုပြီး စိုးရိမ်မိတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ သူစိမ်းတွေ အချင်းချင်း လက်ချင်းချိတ်ပြီး Whitehall ကို အတက်အဆင်း လမ်းလျှောက် နေကြတာ အပျော်တွေနဲ့အတူ စိတ်ချမ်းသာမှုတွေပါ စီးကူးခံစားခဲ့ရတယ်လို့ ဘုရင်မကြီးက ပြောပါတယ်။
စစ်ကြီးပြီးရင် ဖိလစ်မင်းသားနဲ့ လက်ဆက်ဖို့ ရည်ရွယ်ထားခဲ့ကြပေမယ့် သူတို့အတွက် အတားအဆီးတွေက ရှိနေခဲ့ပြန်ပါတယ်။
ဘုရင်ကြီးက သူတုန်နေအောင်ချစ်တဲ့ သမီးတော်ကို မဆုံးရှုံးချင်သလို ဖိလစ်မင်းသားဟာလည်း မျိုးရိုးက ပြည်ပ နန်းဆက်တခုက ဖြစ်နေတာကြောင့် မနှစ်သက်ကြသူတွေ ရှိနေတာပါ။
ဖခမည်းတော် နတ်ရွာလားခြင်း
ဒါပေမယ့် ၁၉၄၇ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၀ ရက်နေ့မှာတေ့ သူတို့ ရည်မှန်းချက်တွေ ပြည့်ဝခဲ့ပြီး ဝက်စ်မင်စတာ အက်ဘေး ဘုရားရှိခိုးကျောင်းကြီးမှာ ထိမ်းမြားလက်ထပ်ခဲ့ကြပါတယ်။
ဖိလစ်မင်းသားက အက်ဒင်ဘာရာ မြို့စားအရိုက်အရာကို နှင်းအပ်ခံခဲ့ရပေမယ့် ရေတပ်ထဲမှာပဲ ဆက်လက် အမှုထမ်းနေခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီနောက် မော်လတာမှာ တာဝန်ကျခဲ့တာကြောင့် သူတို့ ကြင်စဦး ဇနီးမောင်နှံဟာ လူသာမန်တွေရဲ့ ဘဝကို ခဏမြည်းစမ်းခွင့် ရခဲ့ကြပါတယ်။
၁၉၄၈ ခုနှစ်မှာ ပထမဆုံး သားတော် ချားလ်စ် မင်းသားကို ဖွားမြင်ခဲ့ပြီး ၁၉၅၀ ပြည့်နှစ်မှာတော့ ဒုတိယမြောက် သမီးတော် အဲန်း မင်းသမီးကို ဖွားမြင်ခဲ့ပါတယ်။
အဲဒီ အချိန်မှာပဲ ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်တွင်းက ဖိအားတွေကြောင့် ခမည်းတော် ဘုရင်ကြီးရဲ့ ကျန်းမာရေး အခြေအနေက ယိုင်နဲ့ လာနေပါပြီ။ ဆေးလိပ် မပြတ်သောက်ခဲ့တဲ့ ဒဏ်တွေကြောင့် အဆုတ်ကင်ဆာရောဂါကို ခံစားနေရပြီ ဖြစ်ပါတယ်။
၁၉၅၂ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ လ အဲလစ်ဇဘက်မင်းသမီး သက်တော် ၂၅ နှစ်အရွယ်မှာ ပြည်ပ ခရီးထွက်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီတုန်းက သူတို့ ဇနီးမောင်နှံကို ဆရာဝန်တွေ တားနေတဲ့ ကြားက ဖခမည်းတော်ကိုယ်တိုင် လေဆိပ်ကို လိုက်လံ ပို့ဆောင်နှုတ်ဆက်ခဲ့ပါတယ်။ တကယ်တော့ ဒါဟာ သူတို့ နှစ်ဦးကြား နောက်ဆုံး နှုတ်ဆက်ခြင်းဆိုတာ ခမည်းတော်ရော ဘုရင်ကြီးရော အဲလစ်ဇဘက်မင်းသမီးတို့ပါ မသိခဲ့ကြပါဘူး။
ကင်ညာက တောကစားတဲ့ စံအိမ်မှာ ရောက်ရှိနေစဉ်မှာပဲ ခမည်းတော် ဘုရင်ကြီး နတ်ရွာလားတဲ့ သတင်းစကားက အယ်လစ်ဇဘက်သ်ဆီ ရောက်လာခဲ့ပါတယ်။ တဆက်တည်း လန်ဒန်ကို ချက်ခြင်းပြန်လာဖို့ အကြောင်းကြားလာပါတယ်။ ထွက်လာတုန်းက မင်းသမီး ဖြစ်ပေမယ့် ဘုရင်မအဖြစ် ပြည်တော်ပြန်ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီတုန်းက အခြေအနေတွေကို ဘုရင်မကြီးက ပြန်အမှတ်ရပြီး ပြောပြပါတယ်။
ဖခမည်းတော်က ငယ်ငယ်နဲ့ နတ်ရွာစံတော့ သူ့ဆီက ဘာမှ သေသေချာချာ လေ့လာ သင်ယူခဲ့ရတာ မရှိခဲ့ဘူး၊ အကုန်လုံးက အသစ်တွေလို ဖြစ်နေတော့ အတတ်နိုင်ဆုံး ကြိုးစား ဖြေရှင်း ကိုင်တွယ်ခဲ့ရတာပေါ့လို့ ဆိုပါတယ်။
သြစတေးလျနဲ့ နယူးဇီလန်
နန်းတက်ပွဲကို ဗြိတိသျှ ရုပ်သံကနေ တိုက်ရိုက်ထုတ်လွှင့်ခဲ့
ဘုရင်မကြီးရဲ့ နန်းတက်ပွဲကို ၁၉၅၃ ခုနှစ်မှာ ကျင်းပခဲ့ပြီး ဝန်ကြီးချုပ် ဝင်စတန် ချာချေလ်က ကန့်ကွက်ခဲ့ပေမယ့် ရုပ်မြင်သံကြားက ပြသခဲ့ပါတယ်။ ဒုတိယမြောက် အဲလစ်ဇဘက်ဘုရင်မအဖြစ် သူ ကျမ်းသစ္စာ ကျိန်ဆိုနေတာကို လူသန်းပေါင်းများစွာ ရုပ်မြင်သံကြား စက်တွေအနားမှာ မခွာတမ်းကြည့်ရှုခဲ့ကြပါတယ်။ တချို့လူတွေအတွက် သူတို့ရဲ့ ဘုရင်မဆိုတာကို အဲဒီအခါမှ ပထမဆုံး အကြိမ် မြင်ဖူးကြရတာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဗြိတိန်မှာ စစ်ပြီးခေတ် ခြိုးခြံချွေတာရေးတွေ လုပ်နေရပေမယ့် အစီအစဉ် တင်ဆက်သူတွေကတော့ အယ်လစ်ဇဘက်သ်ရဲ့ ခေတ်သစ် အစပျိုးပြီလို့တောင် ပြောခဲ့ကြပါတယ်။
ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်ကြောင့် ဗြိတိသျှ အင်ပါယာကြီး ပြိုဆင်းသွားတဲ့ နှုန်းကလည်း ပိုပြီး မြန်ဆန် သွားခဲ့ပါတယ်။ ၁၉၅၃ ခုနှစ် ဘုရင်မသစ် ဓနသဟာရ ခရီးထွက်လာချိန်မှာ အိန္ဒိယ အပါအဝင် တချိန်က ဗြိတိသျှ လက်အောက်မှာ ရှိခဲ့တဲ့ နိုင်ငံတချို့က လွတ်လပ်ရေးယူသွားကြပြီ ဖြစ်ပါတယ်။
အဲလစ်ဇဘက်ဘုရင်မကြီးဟာ လက်ရှိ နန်းစံနေတဲ့ ဗြိတိသျှ ဘုရင်တွေထဲက ပထမဆုံးအဖြစ် သြစတေးလျနဲ့ နယူးဇီလန်တို့ကိုလည်း သွားခဲ့ပါတယ်။ ဒီခရီးမှာ သြစတေးလျ လူဦးရေရဲ့ ၄ ပုံ ၃ ပုံက သူ့ကို လာရောက် တွေ့ဆုံခဲ့ကြတယ်လို့ ခန့်မှန်းကြပါတယ်။
၁၉၅၀ ပြည့်နှစ်တွေ အတွင်း အရင်က ဗြိတိသျှ ကိုလိုနီတွေ အစောင့်အရှောက်ခံ နယ်ပယ်တွေက ယူနီယံဂျက်အလံတွေကို ဖယ်ရှားပစ်ခဲ့ကြပြီး ဗြိတိသျှ အင်ပါယာ အောက်က ရုန်းထွက်ခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါပေမယ့် နိုင်ငံတွေ စုဖွဲ့ထားတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတခု အဖြစ်အစားထိုးခဲ့ကြပါတယ်။
အဲဒီ ဓနသဟာယ အဖွဲ့သစ်ဟာ ဥရောမှာ စတင်ဖြစ်လာနေတဲ့ ဥရောပ စီးပွားရေး အသိုက်အမြုံကို ပခုံးချင်း ယှဉ်ပြီး ဗြိတိန်ကိုလည်း ဥရောပနဲ့ကင်းတဲ့ မူတရပ်နဲ့ ရပ်တည်နိုင်တဲ့ အထိ အထောက်အကူ ဖြစ်လိမ့်မယ်လို့ အဲဒီ အချိန်က နိုင်ငံရေး သမားတွေ တော်တော်များများက မျှော်လင့်ခဲ့ကြပါတယ်။
ပုဂ္ဂိုလ်ရေး တိုက်ခိုက်မှု
နိုင်ငံရပ်ခြား ခရီးစဥ်မြောက်မြားစွာထဲက ၁၉၅၇ အမေရိကန် ခရီးစဥ်
ဒါပေမယ့် ၁၉၅၆ ဆူးအက်ဇ် အရေးနဲ့ ကြုံတဲ့ အခါမှာတော့ ဒီဓနသဟာယအဖွဲ့ဟာ အကြပ်အတည်း ကာလတွေမှာ စုစည်းညီညွတ်စွာ စွမ်းဆောင်နိုင်ဖို့ အားနည်းတယ် ဆိုတာကို သိခဲ့ရသလို ဗြိတိသျှတွေရဲ့ သြဇာကျဆင်းဖို့ အဆင်းကို ဘီးတပ်ပေးလိုက်သလို ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။
အီဂျစ်ရဲ့ ဆူးအက်ဇ် တူးမြောင်းကို အပိုင်သိမ်းမယ့် ခြိမ်းခြောက်မှုကို တုံ့ပြန်ဖို့ ဗြိတိသျှ တပ်တွေကို လွှတ်လိုက်ပေမယ့် အဆုံးမှာတော့ ပြန်ဆုတ်ခွာခဲ့ရပြီး အရှက်တကွဲ အကျိုးနည်း ဖြစ်ခဲ့ကာ အဲဒီတုန်းက ဝန်ကြီးချုပ် အန်တိုနီ အီဒင်ပါ နုတ်ထွက်သွားခဲ့ရပါတယ်။
အဲဒီနိုင်ငံရေး အကြပ်အတည်းတွေကြားထဲမှာ ဘုရင်မကြီးပါ ပါဝင်ပတ်သက်ခဲ့ရပါတယ်။ ကွန်ဆာဗေးတစ် ပါတီမှာ ခေါင်းဆောင်သစ် ရွေးဖို့ စီစဉ်ထားတာတွေ မရှိခဲ့ပါဘူး၊ အကြိမ်ကြိမ် ညှိုနှိုင်း ဆွေးနွေးခဲ့ကြအပြီးမှာ ဘုရင်မကြီးက ဟာရိုးလ်ဒ် မက်မီလန်ကို အစိုးရသစ်ဖွဲ့စည်းဖို့ နန်းတော်ကို ဖိတ်ခေါ်ခဲ့ရပါတယ်။
ဘုရင်မကြီးကို လော့ဒ် သြတရင်ခမ် ဆိုတဲ့ သူက မဂ္ဂဇင်း တခုထဲမှာ ပုဂ္ဂိုလ်ရေး တိုက်ခိုက်တာတွေလည်း ကြုံခဲ့ရပါသေးတယ်။ သူ့ကို ဗြိတိသျှ ဆန်လွန်းတယ်၊ အထက်တန်းစား စသည်ဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သလို ကိုယ့် မိန့်ခွန်းတောင် စာနဲ့ ရေးမထားရင် မပြောတတ်ဘူးလို့ စွပ်စွဲခဲ့တဲ့ အထိ ဖြစ်ပါတယ်။
သူရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုတွေကြောင့် သတင်းစာလောကမှာပါ အုတ်အုတ်ကျက်ကျက် ဖြစ်သွားခဲ့ပါတယ်။ နောက်အဲဒီ လော့ဒ် သြထရမ်ခမ်ကိုလည်း အင်ပါယာပေါ် သစ္စာစောင့်သိသူတယောက်က ကိုယ်ထိလက်ရောက် ကျူးလွန်တိုက်ခိုက်မိတာအထိ ဆက်ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
ဒါပေမယ့် ဒီအဖြစ်အပျက်တွေကြောင့်ပဲ ဗြိတိသျှ လူထုရဲ့ ထီးနန်းနဲ့ ဘုရင်စနစ်အပေါ် ရှုမြင်ပုံတွေ ခပ်မြန်မြန် ပြောင်းလဲလာနေပြီ ဆိုတာနဲ့ တချိန်က ထုံးတမ်းစဉ်လာတွေအပေါ် မေးခွန်းတွေ ရှိလာနေပြီ ဆိုတာကို သိလာရပါတယ်။
ထီးနန်းစံ ဘုရင်စနစ်မှသည် တော်ဝင်မိသားစုဆီ
ဟာရိုလ်ဒ် မက်မီလန်က ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ်က ဆင်းသွားမှုက အခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ အကြပ်တွေ့ခဲ့ရသေး
ဘုရင်မကြီးရဲ့ ကြင်ယာတော် ဖိလစ်မင်းသားကြီးကလည်း သူတို့မိသားစုရဲ့ ကိန်းကြီးခန်းကြီးနိုင်မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်လာရင် သိပ်ပြီးမနှစ်မြို့သူ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း ကြင်ယာတော်ရဲ့ တိုက်တွန်းမှုတွေနဲ့ အတူ ပုံစံသစ် တခုကို စတင်အခြေပြုခဲ့ပါတယ်။
နှစ်စဉ် ကျင်းပလေ့ ရှိတဲ့ ရံရွေတော်သစ် လက်ခံပွဲ အခမ်းအနား တခုကိုလည်း ဆက်လက်မကျင်းပတော့သလို ဘုရင်စနစ် ဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်း နေရာမှာ တော်ဝင်မိသားစု ဆိုတဲ့ အခေါ်အဝေါ်နဲ့ တစချင်း အစားထိုးခဲ့ပါတယ်။
၁၉၆၃ ခုနှစ် အရောက်မှာ နောက်ထပ် နိုင်ငံရေး အကြပ်အတည်းမှာ တခါပြန် ပါရပြန်ပါတယ်။ ဟာရိုလ်ဒ် မက်မီလန်က ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ်က ဆင်းသွားခဲ့တာကြောင့် ဖြစ်ပြီး ကွန်ဆာဗေးတစ် ပါတီဟာ ခေါင်းဆောင်ရွေးတဲ့ စနစ်မရှိသေးဘဲ ဖြစ်နေတာကြောင့်ဖြစ်ပြီး Earl of Home ကို အစားထိုး တာဝန်ပေးခဲ့ရပါတယ်။
အဲဒီအချိန်တွေဟာ ဘုရင်မကြီးအတွက် အတော်ကြပ်တည်းခဲ့တဲ့ အချိန်တွေ ဖြစ်ခဲ့သလို ဘုရင်မကြီးရဲ့ နန်းသက်အတွင်း စည်းမျဉ်းတွေအတိုင်း မှန်မှန်ကန်ကန် ရပ်တည်သွားခဲ့သလို ဘုရင်စနစ်နဲ့ အုပ်ချုပ်နေတဲ့ အစိုးရကို တစစချင်း ခွဲထုတ်ပေးသွားတာကိုလည်း တွေ့ရပါတယ်။
ဘုရင်မကြီးဟာ အစိုးရကို အစီရင်ခံစေမှု၊ အကြံဉာဏ်ပေးမှုနဲ့ သတိပေးမှုတွေကိုတော့ သူ့လုပ်ပိုင်ခွင့်အတိုင်း တိတိကျကျ ဆောင်ရွက်ခဲ့ပေမယ့် ကျော်လွန်လုပ်ဆောင်ခဲ့တာမျိုးတွေတော့ မရှိခဲ့ပါဘူး။
အဲဒီတုန်းက သူကြုံခဲ့ရတဲ့ နိုင်ငံရေး အကြပ်အတည်းတွေက သူ့အတွက် နောက်ဆုံးအကြိမ်လည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ကွန်ဆာဗေးတစ်တွေလည်း သူတို့ ထုံးစံအတိုင်း ပါတီခေါင်းဆောင်က ဘွားခနဲ ပေါ်လာတမျိုး မဟုတ်တော့ဘဲ နည်းလမ်းတကျနဲ့ ရွေးကောက်တင်မြှောက်နိုင်အောင် စနစ်တခုကို ချမှတ်လိုက်နိုင်ကြပါတယ်။
သက်သောင့်သက်သာ အေးအေးဆေးဆေး
တော်ဝင် မိသားစုဟာ တခမ်းတနား နေတာထိုင်တာ ဆက်ဆံတာတွေကို လျှော့ချပြီး ဖော်ရွေမှုရှိတယ်ဆိုတာကို ပိုပြီး ပြဖို့ လိုအပ်တယ်ဆိုတာကို ၁၉၆၀ နှစ်တွေတဝိုက်မှာ ဘာကင်ဟမ်နန်းတော်က ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်
တော်ဝင်မိသားစု မှတ်တမ်းရုပ်ရှင်က အရင်က လူထု မမြင်ခဲ့ရတဲ့ ဘုရင်မိသားစုအကြောင်းကို တွေ့ခဲ့ရ
ရလဒ်အနေနဲ့ ထွက်လာတာကတော့ အရင်က ဒါမျိုးတခါမှ မပေါ်ဖူးသေးတဲ့ မှတ်တမ်းတင်ကား တကားပါ၊ တော်ဝင် မိသားစု (Royal Family) လို့ အမည်ရပါတယ်။ ဘီဘီစီက နန်းတွင်းမှာ ရိုက်ခွင့်ရပါတယ်။ ဘုရင်မ မိသားစု ဘာဘီကူး အသားကင်ကင်စားကြတာတွေ၊ ခရစ်စမတ် သစ်ပင် ပြင်ဆင်ကြတာတွေ၊ ကလေးတွေကို ကားနဲ့ခေါ်လည်သွားကြတာတွေ စတဲ့ သာမန်နေထိုင်မှုတွေကို ရိုက်ကူးကြပါတယ်၊ ဒါတွေကို လူတွေက တခါမှမမြင်ဖူးကြပါဘူး။
ဘုရင်မရဲ့ ကြင်ယာတော် အက်ဒင်ဘရာ မြို့စားကြီးက ဘယ်လ်မော်ရယ်လ် အိမ်တော်ဝင်း မြက်ခင်းပြင်မှာ ဝက်အူချောင်းတွေ ကင်တဲ့ပုံတွေမျိုးပါ ထည့်ထားတဲ့ ရစ်ခတ် ကောစတန် ရိုက် အဲဒီမှတ်တမ်းတင်ကားကို ဝေဖန်သူတွေက တော်ဝင်ပုဂ္ဂိုလ်တွေကို သာမန်လူတွေလို ပြတဲ့အတွက် တော်ဝင်အသိုင်းအဝိုင်းရဲ့ အရှိန်အဝါကို ဖျက်ဆီးပစ်တယ်လို့ ဆိုကြပါတယ်။
ဒါပေမယ့် အဲဒီအချိန်က သက်သောင့်သက်သာစိတ်အေးလက်အေးရှိမှုတွေကို အဲဒီကားက ဖော်ညွှန်းခဲ့ပြီး ဘုရင်စနစ်ကို လူထုထောက်ခံမှုတွေ အတော်ပြန်ရခဲ့ပါတယ်။
၁၉၇၇ ခုနှစ် ငွေရတုတိုင်တဲ့အခါမှာ ပြည်သူတို့ရဲ့ တကယ့်ရင်ထဲစိတ်ထဲကပါတဲ့ လမ်းပေါ် ပါတီပွဲတွေ၊ အခမ်းအနားတွေနဲ့ နိုင်ငံတလွှားမှာ ဂုဏ်ပြုခဲ့ကြပါတယ်။ ဘုရင်စနစ်ကို လူထုအများက နှစ်ခြိုက်ကြတဲ့ပုံတွေ့ရပြီး အထူးသဖြင့် ဘုရင်မကို ချစ်ခင်ကြတဲ့ပုံတွေ့ရပါတယ်။
နောက် ၂ နှစ်အကြာမှာတော့ ဗြိတိန်ဟာ သူ့ရဲ့ ပထမဆုံး အမျိုးသမီးဝန်ကြီးချုပ် မာဂရက်သက်ချာကို ရလိုက်ပါတယ်။ နိုင်ငံအကြီးအကဲ အမျိုးသမီးနဲ့ အစိုးရအဖွဲ့ခေါင်းဆောင် အမျိုးသမီးတို့ဟာ တခါတလေမှာ ဆက်ဆံရေးက အတော်လေး ကသိကအောက် အဆင်မပြေကြဘူးလို့ ဆိုကြပါတယ်။
ကျော်မကောင်းတာတွေ၊ ပြဿနာတွေ
ဝင်ဆာရဲတိုက်မီးလောင်ပြီး နောက်တစ်နေ့ မနက်
ဓနသဟာယနိုင်ငံများ (Commonwealth) မှာ ဦးသျှောင် ဖြစ်တဲ့ ဘုရင်မဟာ အဲဒီနိုင်ငံတွေကို သိပ်မြတ်နိုးပြီး အဲဒါက အခက်အခဲဖြစ်စေတဲ့ အရေးတခု ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ အဲလစ်ဇဘက်ဟာ အာဖရိက ခေါင်းဆောင်တွေကို သိကျွမ်းပြီး အဲဒီနေရာတွေရဲ့ အရေးတွေကို ကိုယ်ချင်းစာတရားနဲ့ ကြည့်ပါတယ်။
ဘုရင်မက သက်ချာရဲ့ သဘောထားတွေ၊ ထိပ်တိုက်ဆန်မှုတွေဟာ "ပဟေဠိဆန်" တယ်လို့ ပြောတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းထွက်ခဲ့ပြီး အထူးသဖြင့် ဝန်ကြီးချုပ်က အသားအရောင်ခွဲခြားတဲ့ တောင်အာဖရိကကို အရေးယူပိတ်ဆို့ဖို့ မလုပ်တာကို မကြိုက်ဘူးလို့ သိရပါတယ်။
တနှစ်ပြီးတနှစ် ဘုရင်မက ပြည်သူ့ရေးရာ တာဝန်တွေကို ဆက်ထမ်းဆဲပါ။ ပင်လယ်ကွေ့ စစ်ပွဲအပြီး ၁၉၉၁ မှာ သူဟာ အမေရိကန်ကို သွားခဲ့ပြီး လွှတ်တော်မှာ ပထမဆုံး မိန့်ခွန်းပြောခဲ့တဲ့ ဗြိတိန် ဘုရင်မ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ သမ္မတ ဂျော့ချ် အိတ်ချ် ဒဗယ်လျူ ဘုရှ်က ဘုရင်မဟာ "ဘဝတလျောက်လုံး လွတ်လပ်ရေးရဲ့ ရောင်းရင်း မိတ်ဆွေ ပါ" လို့ ပြောခဲ့ဖူးပါတယ်။
ဒါပေမယ့် နောက်တနှစ်အကြာမှာတော့ နန်းတော် မိသားစုမှာ ကျော်မကောင်းတဲ့ အဖြစ်တွေ၊ ပြဿနာတွေ တက်ခဲ့ပါတယ်။
ဘုရင်မရဲ့ ဒုတိယသား ယောက်မြို့စားကြီးနဲ့ သူ့ဇနီး ဆာရာတို့ ကွဲသွားကြသလို၊ မင်းသမီး အဲန်း နဲ့ သူ့ကြင်ယာ မတ်ခ် ဖိလစ်တို့ ကွာရှင်းကြပါတယ်။ ဝေလမြို့စားကြီးနဲ့ ကတော်တို့လည်း သူတို့ မပျော်ကြတာကို လူသိရှင်ကြား ထုတ်ဖော်ပြောခဲ့ကြကာ နောက်ပိုင်းမှာတော့ သူတို့ နှစ်ယောက်လည်း ကွဲခဲ့ကြပါတယ်။
ဘုရင်မရဲ့ အကြိုက်ဆုံး စံအိမ်တော်ဖြစ်တဲ့ ဝင်ဆာ ရဲတိုက်မှာလည်း အဲဒီနှစ်က မီးလောင်ခဲ့ပါတယ်။ တော်ဝင်အိမ်တော်မှာ ဒုက္ခတွေကြုံနေရတယ်ဆိုတာကို ပြနေသလိုပါပဲ။ ရဲတိုက်ပြန်ပြင်ဆင်ဖို့အတွက် အခွန်ထမ်းပြည်သူတွေက ကျခံရမှာ လား၊ ဘုရင့်ဘဏ္ဍာထဲက ထုတ်ကြပါလား ဆိုတဲ့ လူထုကြားထဲမှာ အငြင်းအခုံတွေ လည်း ဖြစ်ခဲ့ပါသေးတယ်။
လူထုကြားငြင်းခုံခဲ့ကြတဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာ
၁၉၉၂ ကို ဘုရင်မက "အလွန်ဆိုးရွားတဲ့နှစ် (annus horribilis)" လို့ သမုတ်လိုက်ပြီး လန်ဒန်မှာ ပြောတဲ့ မိန့်ခွန်းတခုထဲမှာ မီဒီယာက ရန်လိုဆန့်ကျင်တာတွေ လျော့ကျ သွားအောင် ဘုရင်စနစ်ဟာ ပိုပွင့်လင်းမြင်သာဖို့ လိုပြီဆိုတာကို လက်ခံတဲ့သဘောကို ညွှန်းဆိုသွားပါတယ်။
"ဘယ် အဖွဲ့အစည်းပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ဘယ် မြို့ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ဘယ် ဘုရင်စနစ်ပဲဖြစ်ဖြစ် သူ့ကို သစ္စာခံ ထောက်ခံသူတွေရော၊ မထောက်ခံသူတွေရော ဘယ်သူမဆိုက စောင့်ကြည့် ဆန်းစစ်နေတဲ့ ဘဝကနေ လွတ်ကင်းနေလို့ မရနိုင်ပါဘူး။ ဒါပေမယ့် တို့အားလုံးဟာ တို့နိုင်ငံ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေပဲ ဖြစ်တယ်။ စောင့်ကြည့်ဆန်းစစ်တာတွေဟာ သိပ်မွေ့ညင်သာကြမယ်၊ ရင်းနှီးဖော်ရွေကြမယ်၊ နားလည်မှုရှိကြမယ် ဆိုရင် အကျိုးဖြစ်မှာပါ။"