Internet မွာ အလိမ္ခံရျခင္းေပါင္းစံုမွ ကင္းေ၀ဖို႕

အြန္လိုင္းေလာကမွာ n00b ဆိုတဲ့ အသံုးရိွပါတယ္။ Newbie – လူသစ္ေလး လို့ ေခၚတဲ့အသံုးပါ။ 

အင္တာနက္သံုးခါစမွာ အထာမနပ္လို့ မသံုးတတ္လို့ ဟိုလူ့ေမး ဒီလူ့ေမးနဲ့ စပ္စုစိန္ လုပ္ခဲ့ရတာေတာ့

 လူတိုင္းမွာ အနည္းနဲ့ အမ်ား ရိွျကမွာပါ။

အြန္လိုင္းမွာ နံွ့စပ္ျပီးသားလူေတာင္မွ ဖိုရမ္အသစ္တစ္ခု ကြန္ျမဴနတီအသစ္တစ္ခုကို ေရာက္သြားလို့ရိွရင္ n00b ျပန္ျဖစ္သြားတတ္တာ ထံုးစံပါ။ ဟုတ္ေသာ္ရိွ မဟုတ္ေသာ္ရိွ ဒီစာကို အြန္လိုင္းဝင္ခါစလူေတြ နွပ္ခ်ခံရျခင္း နည္းပါးေစဖို့ ရည္ရြယ္ေရးပါတယ္။

၁။ အီးေမး လံုျခံုေရး

ဒီေန့ေခတ္မွာ အီးေမးဟာ လူတစ္ေယာက္ရဲ့ သေကၤတ ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာနိုင္ငံလို ဂီ်ေမးအသံုးမ်ားတဲ့ေနရာမွာ အီးေမးရဲ့ က႑ဟာ ပိုလို့ေတာင္ အေရးပါပါေသးတယ္။

ဂီ်ေမးတစ္ခုရိွတာနဲ့ ဂီ်ေတာ့၊ ဂူးဂဲပလပ္၊ ဂူးဂဲစာရြက္စာတမ္း၊ ပီကာဆာ စတဲ့ ဝန္ေဆာင္မႈအမ်ားအျပားကို ဒီအေကာင့္တစ္ခုတည္းနဲ့ သံုးနိုင္ပါတယ္။ ဂူးဂဲအေကာင့္ အမ်ားအျပားလုပ္ထားတယ္ဆိုဦးေတာ့။ အဓိကသံုးတဲ့ အေကာင့္တစ္ခုေတာ့ ရိွျကမွာပါ။

ဂူးဂဲအေကာင့္ရဲ့ ဆာဗာဘက္ပိုင္း လံုျခံုေရးဟာ အင္မတန္ ျမင့္ပါတယ္။ အေမရိကန္က တခို့်အစိုးရပိုင္းဌာနေတြေတာင္ (ဥပမာ LA ရဲဌာနခု်ပ္နွင့္ ဌာနခဲြမ်ား) ဂူးဂဲရဲ့ ဝန္ေဆာင္မႈေတြကို သံုးေနျကပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ အသံုးျပသူေတြျရ့ အီေမးေတြ ဟက္ခံရတယ္၊ ေပါက္ျကားကုန္တယ္ဆိုတာ မျကာခဏ ျကားေနရပါတယ္။ ဘာေျကာင့္လဲ??

(က) စိတ္မခ်ရေသာ ကြန္ျပဴတာမွ သံုးျခင္း

တခို့် အမ်ားသံုးကြန္ျပဴတာေတြမွာ ျကံရြယ္ခ်က္ရိွရိွနဲ့ ကီးေလာ့ဂါ (key logger)ေတြ ထည့္ထားတတ္ပါတယ္။ ကီးေလာ့ဂါဆိုတာ မိမိရိုက္ထည့္လိုက္တဲ့ ခလုတ္တိုင္းကို မွတ္တမ္းတင္ထားတာပါပဲ။ အဲဒါေျကာင့္ မိမိရဲ့ အေကာင့္နဲ့ စကားဝွက္ကို အလြယ္ပဲ ရသြားနိုင္ပါတယ္။

ကာကြယ္နိုင္တဲ့ နည္းလမ္းေတြကေတာ့

•     စိတ္ခ်ရတဲ့ နာမည္ရိွတဲ့ အင္တာနက္ဆိုင္ေတြမွာ သံုးပါ။

•    Onscreen Keyboard ကိုသံုးျပီး စကားဝွက္ကို ရိုက္ထည့္ပါ။

•     ဒီထက္ပိုျပီး စိတ္ခ်ခ်င္ေသးရင္ မိမိရဲ့ စကားဝွက္အျပင္ ျကားထဲမွာ က်ပန္းအပိုအကၡရာ သံုးေလးလံုးေလာက္ ထည့္ရိုက္လိုက္ျပီး ေနာက္မွ ဒလိကီး ဘက္စေပ့ စတာေတြသံုးျပီး ျပန္ဖ်က္ပါ။

(ခ) Remember Password
Remember Password ဆိုတာ အင္တာနက္ ဘေရာက္ဆာေတြမွာပါတဲ့ Feature တစ္ခုပါ။ စိတ္ခ်ရတဲ့ အိမ္က ကြန္ျပဴတာမွာ မိမိရဲ့ စကားဝွက္ကို မွတ္မိတာ ျပႆနာမရိွေပမဲ့ အမ်ားသံုးကြန္ျပဴတာတစ္လံုးမွာ ခ်န္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ေတာ့ မိမိရဲ့ စကားဝွက္ကို သူတပါးက အလြယ္ပဲ ယူသံုးနိုင္ပါျပီ။ ဒါေျကာင့္ “အမ်ားသံုး ကြန္ျပဴတာတစ္လံုးက ဘေရာက္ဆာမွာ စကားဝွက္ကို Save လုပ္ျခင္းကို လံုးဝ ေရွာင္ျကဉ္ပါ“။ မိမိရဲ့ ကြန္ျပဴတာမွာပါ အဲဒီ feature ကို ပိတ္ထားနိုင္ပါတယ္။

(ဂ) အေကာင့္ ပိတ္ပစ္လိုက္မယ္
တစ္ခါခါ မိမိရဲ့ အေကာင့္ထဲကို Google Team က ပို့တယ္ဆိုတဲ့ စာေတြ ေရာက္လာတတ္ပါတယ္။ သင့္အေကာင့္ကို မျကာမီ Deactivate လုပ္ေတာ့မွာမို့ မလုပ္ေစခ်င္ရင္ ေအာက္က Form ကို ျဖည့္ျပီး ျပန္ပို့ေပးပါဆိုျပီး အီးေမးမို်းေတြပါ။

 Form ထဲမွာ အမည္၊ ေမြးေန့၊ ေနထိုင္ရာ တိုင္းျပည္၊ ျမို့ စတာေတြနဲ့အတူ အီးေမးလိပ္စာ၊ စကားဝွက္ တို့အတြက္ ျဖည့္ခိုင္းထားပါတယ္။ အဲဒါေတြကို ျဖည့္ျပီးပို့လိုက္လို့ကေတာ့ မိမိအေကာင့္ကို သူတို့ရသြားပါျပီ။ သူတို့ဆိုတာကေတာ့ အြန္လိုင္းမွာ လိမ္လည္ေနတဲ့ လူေတြပါ။

နာရီပိုင္းအတြင္းမွာ အေကာင့္ရဲ့ စကားဝွက္ကို ေျပာင္းျပီး မိမိရဲ့ အီးေမးထဲက အဆက္အသြယ္ေတြကို မိမိအေနနဲ့ ေငြေတာင္းတဲ့စာေတြ ပို့ပါေတာ့တယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ မိမိဟာ ဂရိကို မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ ထြက္သြားျပီး အလုခံရလို့ ဒုကၡေရာက္ေနတဲ့ အေျကာင္း၊ လတ္တေလာ ေငြလိုေနလို့ ေအာက္ပါလိပ္စာကို ေငြအျမန္ပို့ေပးပါဆိုတဲ့အေျကာင္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ 

မိမိရဲ့ မိသားစု၊ သူငယ္ခ်င္းေတြက တကယ္မွတ္လို့ ျခစ္ျခုတ္ပို့လိုက္ရင္ အဲဒီေငြ ဆံုးျပီသာ မွတ္ပါေတာ့။ မျဖစ္နိုင္ဘူး မထင္ပါနဲ့။ အသိထဲမွာ အဲဒါမ်ိဳး အခိုးခံရတာ နွစ္ေယာက္ရိွပါျပီ။ တစ္ေယာက္က မေန့ကမွ ျဖစ္တာပါ။

ကာကြယ္နည္းကေတာ့ ရွင္းပါတယ္။ “မိမိရဲ့ စကားဝွက္ကို Google Team မကလို့ ဘယ္သူေတာင္းေတာင္း မေပးပါနဲ့”။ အမ်ားကို ဝန္ေဆာင္မႈေပးေနတဲ့ ဘယ္အဖဲြ့အစည္းမွ စကားဝွက္ေတာင္းတဲ့ အလုပ္မိ်ဳး မလုပ္ပါ။ အဲလိုအီးေမးမိ်ဳးရဲ့ အီးေမးလိပ္စာကလည္း အလြယ္တကူ ဖန္တီးထားတဲ့ အီးေမးအတုေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ကဲ အီးေမး အခိုးခံလိုက္ရျပီ ဆိုပါေတာ့။ ဘာလုပ္မလဲ။ ပထမဆံုး မိမိရဲ့ အီးေမးကို Recover လုပ္ဖို့ (ျပန္ရဖို့) ျကိုးစားပါ။ ဒီအီးေမးကို Secondary အီးေမး (ေနာက္အီးေမးတစ္ခု) နဲ့ Confirm လုပ္ထားတာရိွရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ ဖုန္းနံပါတ္နဲ့ Confirm လုပ္ထားတာ ရိွရင္ အဲဒါေတြနဲ့ ျပန္ရေအာင္ျကိုးစားပါ။

အဲလိုမွ မရိွဘူး၊ မရေတာ့ဘူးဆိုရင္ အီးေမးဝန္ေဆာင္မႈေပးေနတဲ့ အဖဲြ့အစည္းကို (ဥပမာ Google Support) ကို တရားဝင္ အေျကာင္းျကားပါ။ မိမိရဲ့ Contact အဆက္အသြယ္ေတြကို အီးေမးအခိုးခံလိုက္ရေျကာင္း ခ်က္ခ်င္းအသိေပးပါ။ အခိုးခံလိုက္ရေျကာင္း ခ်က္ခ်င္းသိလိုက္ျပီး တစ္ဖက္လူက စကားဝွက္ မေျပာင္းရေသးရင္ အျမန္ဝင္ျပီး ေျပာင္းလိုက္ပါ။

၂။ ဖိုးကံေကာင္း

“သင့္နာမည္နွင့္ ဘဏ္ထဲတြင္ ေဒၚလာရွစ္သိန္းေရာက္ေနသည္။ အျမန္ဆက္သြယ္ ထုတ္ယူပါ။” အဲလိုစာမို်း အီးေမးအင္ေဘာက္ထဲမွာ ပထမဆံုးအျကိမ္ ရုတ္တရက္ေတြ့လိုက္လို့ကေတာ့ ရင္ထဲမွာ ဒိန္းခ်ပ္ဒိန္းခ်ပ္နဲ့ ခုန္မသြားဘူးလား။

သူေပးထားတဲ့ ကြက္လပ္ေတြကို ျဖည့္ျပီး စာျပန္လိုက္ျပီဆိုရင္ ေငြလဲွြဖို့ ဘဏ္လုပ္ငန္း အဆင့္ဆင့္အတြက္ မေျပာပေလာက္တဲ့ က်သင့္ေငြကို မိမိဘက္က ကုန္က်ေပးဖို့ စာျပန္လာပါလိမ့္မယ္။ ေဒါလာ ေလးငါးရာဆိုတာ ေဒၚလာ ရွစ္သိန္းနဲ့စာရင္ မုန့္ဖိုးေလာက္ပဲ ရိွတာဆိုေတာ့ မရိွရိွတာေလးစုေဆာင္းျပီး ပို့လိုက္မိခဲ့ရင္ မိမိဟာ လြန္ခဲ့ ဆယ္စုနွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းက ရိုးတာေနျပီျဖစ္တဲ့ ရိုးရာလိမ္နည္းျကီးနဲ့ အလိမ္ခံလိုက္ရပါျပီ။

အဲဒီနည္းနဲ့ ခပ္ဆင္ဆင္တူတဲ့ တျခားလိမ္နည္းေတြကေတာ့ ထီေပါက္တယ္၊ မဲေပါက္တယ္ စတာေတြပါ။ ကာကြယ္နည္းကေတာ့ ရွင္းပါတယ္။ သင္ေငြအမ်ားျကီးရမယ္၊ ဒါေပမဲ့ အဲဒီေငြအမ်ားျကီးအတြက္ သူတို့ကို ေငြနည္းနည္းေပးမယ္ဆိုရင္ လိမ္ေနတာ သိလိုက္ပါေတာ့။ ေလာကျကီးမွာ အလကားရတဲ့ေငြဆိုတာ မရိွဘူးလို့ စိတ္ထဲမွာ ျမဲျမဲမွတ္ထားလိုက္ပါ။

တစ္ေန့ကေတာင္ အီးေမးထဲမွာ အေမရိကန္ ဒီဗီြေပါက္တယ္။ ေငြရွစ္ရာလဲွြပါဆိုျပီး စာေရာက္လာပါတယ္။ အဲဒါမ်ိဳးစာကို ပရင့္ထုတ္ျပီး စီးတီးေဟာမွာ လိုက္ေမးေနတဲ့ အန္ကယ္ျကီးတစ္ေယာက္ကိုလည္း အတုျဖစ္ေျကာင္း ေျပာျပခဲ့ဖူးပါတယ္။

ကိုယ့္ဆီလာတဲ့ အီးေမးကို ျကည့္ျပီး အဲဒီစာပို့တဲ့ အဖဲြ့အစည္းဟာ အတုလား အစစ္လား အလြယ္မွန္းလို့ရပါတယ္။ အလကားရတဲ့ အီးေမးဝန္ေဆာင္မႈေတြသံုးထားမယ္ (ဥပမာ citibank ကလာတယ္ဆိုတဲ့ အီးေမးမွာ @citibank မပါဘဲ @Gmail, @Yahoo mail)၊ အီေမးလိပ္စာက သပ္သပ္ရပ္ရပ္မရိွဘဲ ေဗ်ာက္ေသာက္ျဖစ္ေနမယ္ (ဥပမာ facyx2033@gmail.com)ဆိုရင္ ဒါ လူလိမ္ပါ။ DV ေပါက္လို့ အေမရိကန္အစိုးရဆီကလာတယ္ဆိုတဲ့ အီးေမးလိပ္စာမွာ .gov ဆိုတာ ေနာက္ဆံုးက မပါရင္ လူလိမ္ပါ။ ေနာက္ဆံုး အတိုမွတ္ရရင္“ေငြေတာင္းရင္ လူလိမ္ပါ“။

၃။ ခ်စ္ေတာ့ခ်စ္တယ္ ေငြလိုတယ္

ေနာက္ပိုင္းေတြ့လာတဲ့ လိမ္နည္းကေတာ့ Social Network ေတြ ကြန္ျမဴနတီေတြမွာ အေကာင့္လုပ္ျပီး မိန္းကေလးေတြကို မိတ္ေဆြလိုက္ဖဲြ့ (အမိ်ဳးသမီးဆိုရင္ ေယာက်ာ္းေလးေတြကို မိတ္ေဆြလိုက္ဖဲြ့ျပီး) အခိ်န္တိုအတြင္းမွာ လက္ထပ္ခြင့္ ေတာင္းတာပါ။ 

သူတို့ ပရိုဖိုင္ကို ျကည့္လိုက္ရင္ UK US မွာေနျပီး ဆရာဝန္၊ အင္ဂ်င္နီယာစတဲ့ အလုပ္ေတြ လုပ္ေနသူ ခန့္ေခ်ာပံုေတြ ယူသံုးထားျကပါတယ္။ ပိုျပီး ယုတၱိရိွေအာင္ ေဖ့စ္ဘုတ္လိုမို်းမွာေတာင္ အေကာင့္ေတြ ဖန္တီးထားတတ္ပါေသးတယ္။

မိတ္ေဆြျဖစ္လို့ ဖုန္းေတြဘာေတြနဲ့ စကားေျပာျဖစ္သြားျပီ၊ အျဖူကို အထင္ျကီးျပီး က် သြားျပီဆိုရင္ေတာ့ သူတို့က လက္ထပ္ခြင့္ေတာင္းပါျပီ။ ေယာင္မွားျပီး လက္ခံလိုက္မိျပီဆိုရင္ ကိုယ္ကို ေတြ့ခ်င္လို့ လာခဲ့မယ္ျဖစ္ေျကာင္း ေငြအနည္းငယ္ အေရးေပၚလိုေျကာင္း၊ သို့မဟုတ္ တစ္ေနရာမွာ ဒုကၡေရာက္ေနလို့ ေငြအေရးေပၚလိုေနေျကာင္း ေျပာျပီး ကိုယ့္ဆီက ေငြေတာင္းပါေတာ့မယ္။ 

လက္ေတာင္ထပ္ေတာ့မွာဆိုေတာ့ ကိုယ္က ေငြပို့လိုက္တာနဲ့ အဆိုပါ ငနဲသား စုပ္စျမုပ္စမက်န္ေအာင္ ေပ်ာက္သြားျပီ မွတ္ပါေတာ့။ မျဖစ္နိုင္ဘူး မထင္ပါနဲ့။ ျပီးခဲ့တဲ့ နွစ္နွစ္ေလာက္ကေတာင္ မေလးရွားက ဆရာဝန္မ အပို်ျကီးကို အဲလို လိမ္သြားတာ သတင္းထဲမွာ ဖတ္လိုက္ရပါတယ္။

ၿပီးခဲ့တဲ့ နွစ္က Myanmar Network မွာေတာင္ အဲလိုအေကာင့္မို်းတစ္ခု အမွတ္မထင္ေတြ့လိုက္ပါေသးတယ္။ ကာကြယ္နည္းကေတာ့ အေပၚက အတိုင္းပါပဲ။ “ေငြေတာင္းရင္ လူလိမ္ပါ“။

၄။ မမွတ္နိုင္ဘူး

အြန္လိုင္းမွာ အီးေမးအေကာင့္၊ ေဖ့စ္ဘုတ္အေကာင့္၊ ဟိုအေကာင့္ ဒီအေကာင့္ မွတ္ရတာ အလုပ္ရႈပ္လြန္းလို့ အားလံုးကို စကားဝွက္တစ္မို်းတည္းနဲ့ သံုးတတ္ျကပါတယ္။ အဲဒါ အင္မတန္ အန0x081တရာယ္ျကီးပါတယ္။ 

ဆိုက္တစ္ခုမွာ စကားဝွက္ကို တစ္ေယာက္ေယာက္က ခိုးသြားျပီဆိုရင္ သူက အဲဒီစကားဝွက္နဲ့ ကိုယ့္ရဲ့ အီးေမး အပါအဝင္ အျခားအေကာင့္ေတြကို ဝင္ျကည့္ပါေတာ့မယ္။ စကားဝွက္အားလံုးက အတူတူဆိုရင္ အေကာင့္အားလံုး ပါသြားျပီသာ မွတ္ပါေတာ့။

    ဒီေတာ့ အေကာင့္တစ္ခုစီအတြက္ စကားဝွက္ တစ္မို်းသံုးပါ။
    စကားဝွက္ကို ရွည္ရွည္ေပးပါ။
    စာလံုးအျကီးအေသး၊ ဂဏန္းနဲ့ သေကၤတေတြ ေရာေပးပါ။
    ျဖစ္နိုင္ရင္ စကားဝွက္ကို တစ္လတစ္ျကိမ္ေျပာင္းပါ။

၅။ ရဲွလိုက္မယ္

Email ေတြ ေဖာ္ဝတ္လုပ္ရံုနဲ့ ကြန္ျပဴတာ အလကားေပးမယ္လို့ သင္နည္းနည္းျဖစ္ျဖစ္ ယံုေနရင္ေတာ့ ကိုယ့္ေခါင္းသာ ကိုယ္တူနဲ့ ထုလိုက္ပါေတာ့။ 

ဒီလို Email မိ်ဳးကို Hoax လို့ ေခၚတယ္။ လူေတြကို မဟုတ္တာကို အဟုတ္ထင္ေစတာမို်း၊ ထင္ရံုနဲ့ မျပီးဘဲ လိုက္ျပီး Forward လုပ္ခိုင္းတဲ့ အီးေမးမိ်ဳး။ တစ္ခုခုကိုအလကားရမယ္၊ ဒီေမးကို forward လုပ္ေပးပါ။ ဒီဗိုင္းရပ္စ္ဟာ အလြန္ျပင္းထန္တယ္၊ ကြန္ပူ်တာတစ္ခုလံုး ေပါက္ကဲြသြားမယ္၊

လူတိုင္းကို အသိေပးပါ စသျဖင့္ လာရင္ေတာ့ ဒါေတြဟာ Hoax ရဲ့ သြင္ျပင္ေတြပါပဲ။ အဲဒါမို်းကို ကိုယ့္အသိတစ္ေယာက္က ျဖန့္တယ္၊ ကိုယ္ကလည္း Hoax မွန္းသိေနတယ္ဆိုရင္ ေတာ္ေတာ္ စိတ္အေနွာင့္အယွက္ ျဖစ္ရပါတယ္။ သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္ ဝမ္းသာအားရနဲ့ အဲလို လိုက္ျဖန့္ေနတာကို Hoax ျဖစ္ေျကာင္း သြားေထာက္လို့ စိတ္ေကာက္သြားျပီး ခပ္တန္းတန္းေတာင္ ျဖစ္သြားဖူးပါတယ္။

တကယ္လို့ Email တစ္ေစာင္ဟာ Hoax လို့ သံသယရိွရင္ Google မွာ ရိုက္ထည့္ျပီး ရွာေဖြ စစ္ေဆးျကည့္ပါ။ Hoax မွန္ရင္ အလြယ္တကူ ေတြ့ပါလိမ့္မယ္။ Hoax ရဲ့သားေကာင္ အျဖစ္မခံပါနဲ့။ တခိ်ဳ႕ေတြဆို ေစတနာ ဗရပြနဲ့ ျမန္မာလိုပါ အက်အန ျပန္ေပးလိုက္ျကပါေသးတယ္။

ေစတနာကို ေက်းးဇူးတင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သတင္းအလဲြေပးျခင္းဟာ ေဝဒနာေပးျခင္းပါပဲ။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ကိုယ္ရလာတဲ့ Hoax ေတြဟာ အြန္လိုင္းမွာ ျပန့္ေနျပီးသားျဖစ္တတ္တာမို့ Hoax ေတြကို စာရင္းျပုစုထားတဲ့ ဆိုက္ေတြမွာ သြားေရာက္ စစ္ေဆးနိုင္ပါတယ္။

lionslayer.yoeyar