အမ်ိဳးသား၏ီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုႀကည္ရဲ႕ ဘ၀မွတ္တမ္းပံုရိပ္မ်ား

ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ (Aung San Suu Kyi) ကို ၁၉၄၅ ခု၊ ဇြန္လ ၁၉ ရက္ေန႔တြင္ ေမြးဖြားခဲ့သည္။ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္၏ ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦး ျဖစ္သည္။ အၾကမ္းမဖက္လႈပ္႐ွားမႈႏွင့္ အက်ဥ္းစံ ႏိုင္ငံေရးလႈပ္
႐ွားသူတစ္ဦးျဖစ္သည္။
ျမန္မာ့ အမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္ႀကီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ တတိယေျမာက္သမီးျဖစ္ကာ သူမ၏ အမည္ပါ
 ေအာင္ဆန္းဆုိေသာ စကားလံုးသည္ သူမ၏ ဖခင္အမည္ကို ယူထားျခင္းျဖစ္ၿပီး၊ ၾကည္ဆိုေသာ စကားလံုး
သည္ သူမ၏ မိခင္ ေဒၚခင္ၾကည္၏ အမည္မွ ရယူကာ စု ဆိုေသာ စကားလံုးသည္ သူမ၏ အဖြားျဖစ္သူ၏ အ
မည္မွ ယူထားျခင္းျဖစ္သည္။ 

သူမသည္ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္တြင္ လြတ္လပ္စြာေတြးေခၚမႈအတြက္ဆာခါေရာ့ဗ္ဆု၊ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ အတြက္ ၿငိမ္းခ်မ္း
ေရး ႏိုဘယ္ဆု ႏွင့္ ရဖ္တို ဆုမ်ား ရ႐ွိခဲ့သည္။ အာဏာ႐ွင္ စနစ္ေအာက္တြင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေသာ၊ အၾကမ္းမဖက္
ေသာ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈ အတြက္ အိႏၵိယ အစိုးရက ခ်ီးျမွင့္ေသာ ဂ်၀ါဟာလာေန႐ူးဆုကိုလည္း လက္ခံ ရ
ရွိခဲ့သည္။

 သူမသည္ လက္႐ွိ အခ်ိန္တြင္ ေနအိမ္ အက်ယ္ခ်ဳပ္ က်ခံေနရဆဲ ျဖစ္ၿပီး ျမန္မာ့စစ္အာဏာရွင္တို႔သည္ သူမ
၏ အက်ယ္ခ်ဳပ္သက္တမ္းအား အႀကိမ္ႀကိမ္ သက္တမ္းတိုးလ်က္ ရွိသည္။ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ရလဒ္
အရ အႏိုင္ရရွိခဲ့ေသာ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္၏ ေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦး အေနျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ ဝန္ႀကီး
ခ်ဳပ္ ေနရာကို သူမ ရယူပိုင္ခြင့္ ရွိေသာ္လည္း စစ္အစိုးရ၏ အက်ယ္ခ်ဳပ္ ခ်ထားခံရျခင္းေၾကာင့္ ၄င္း ရာထုူး
ေနရာအား သူမ ရယူႏိုင္ျခင္း မရွိေသးေပ။

သူမ၏ အမည္ အျပည္႔အစံုမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ျဖစ္ၿပီး ေဒၚဟူသည္မွာ ျမန္မာလူမ်ိဳးတို႕၏ ထံုးတမ္း
စဥ္လာအရ အ႐ြယ္ေရာက္ၿပီးေသာ၊ ဂုဏ္ရည္ ႀကီးျမင္႕ေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကိုအမည္ေ႐ွ႕မွတပ္၍ ေခၚေဝၚ
ေသာ စကားလံုးျဖစ္သည္။ 

သူမအား Ms. Suu Kyi (သို႕မဟုတ္) Dr. Suu Kyi ဟုေခၚတြင္ သံုးႏႈံး ႏိုင္ေစကာမူ ေခတ္သစ္ျမန္မာျပည္၏ လြတ္လပ္ေရးဖခင္ျဖစ္သူ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ အမည္ ပါဝင္ေသာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟူေသာ အ
မည္ကိုသာ အစဥ္တစိုက္ အသံုးျပဳၾကသည္။

ဘဝဇာတ္ေၾကာင္း

ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ၁၉၄၅ ခု၊ ဇြန္လ ၁၉ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ ဖြားျမင္ခဲ့သည္။ ေမြးခ်င္း သံုးေယာက္
အနက္ အငယ္ဆံုးျဖစ္သည္။ သူမ၏ ဖခင္ျဖစ္သူ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္၁၉၄၇ ခုႏွစ္တြင္ ၿဗိတိသွ်တုိ႔ႏွင့္
 ျမန္မာ့ လြတ္လပ္ေရးအတြက္ ညိႇႏိႈင္းခဲ့သည္။ 

၄င္းႏွစ္တြင္ပင္ သူ၏ ၿပိဳင္ဖက္မ်ား၏ လုပ္ႀကံသတ္ျဖတ္မႈျဖင့္ က်ဆံုးခဲ့သည္။ သူမသည္ မိခင္ ေဒၚခင္ၾကည္၏ အုပ္ထိန္းမႈ ေအာက္၌ အစ္ကိုမ်ားျဖစ္ေသာ ေအာင္ဆန္းဦးႏွင့္ ေအာင္ဆန္းလင္းတို႔ႏွင့္အတူ ႀကီးျပင္းလာခဲ့
သည္။ သူမ အသက္ ရွစ္ႏွစ္ အ႐ြယ္တြင္ သူမ ပိုမိုခ်စ္ခင္ေသာ အစ္ကို ေအာင္ဆန္းလင္းသည္ သူမ၏ ေန
အိမ္တြင္ ေရကန္တြင္း က်ကာ ေရနစ္ေသဆံုးခဲ့သည္။ 

အစ္ကို အႀကီးဆံုး ေအာင္ဆန္းဦးသည္ ကယ္လီဖိုးနီးယားျပည္နယ္ ဆန္ဒီေယးဂိုးသို႔ ေျပာင္းေ႐ႊ႕ကာ အေမရိ
ကန္ႏိုင္ငံသား ခံယူသြားခဲ့သည္။ ျမန္မာျပည္တြင္ ေနထိုင္ခဲ့ရေသာ သူမ၏ ငယ္ဘဝတြင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစု
ၾကည္သည္ အဂၤလိပ္ ကက္သလစ္ေက်ာင္းမ်ားတြင္ ပညာ ဆည္းပူးခဲ့သည္။

မိခင္ျဖစ ္သူ ေဒၚခင္ၾကည္ (မခင္ၾကည္)သည္ ျမန္မာျပည္၏ အစိုးရတြင္ ထင္ရွားေသာ ႏိုင္ငံေရး ျပယုဂ္တစ္
ခု ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ၁၉၆၀ခုႏွစ္တြင္ မခင္ၾကည္သည္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ ဆိုင္ရာ ျမန္မာသံအမတ္ႀကီး အျဖစ္ ခန္႔
ထားခံရကာ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္လည္း မိခင္ႏွင့္ အတူလိုက္ပါကာ ၁၉၆၄ တြင္ နယူးေဒလီ႐ွိ ေလဒီ သွ်ရီရမ္
ေကာလိပ္တြင္ ပညာဆည္းပူးခဲ့သည္။

သူမသည္ ေအာက္စဖို႔ဒ္ တကၠသိုလ္ စိန္႔ဟူးခ်္ေကာလိပ္တြင္ ဆက္လက္ ပညာဆည္းပူးခဲ့ၿပီး၊ ၁၉၆၉ ခုႏွစ္
တြင္ ဒႆနိကေဗဒ၊ ႏိုင္ငံေရးပညာႏွင့္ စီပြားေရးပညာ အထူးျပဳတို႔ျဖင့္ ဒီကရီ ရ႐ွိခဲ့သည္။ ၁၉၈၅ တြင္ လန္
ဒန္တကၠသိုလ္၊ အာဖရိကႏွင့္ အေရွ႕တိုင္းပညာဌာနမွ ခ်ီးျမွင့္ေသာ ပါရဂူဘြဲ႕ကုိရရွိခဲ့သည္။ သူမသည္  ျမန္
မာအစိုးရအတြက္လည္း အလုပ္လုပ္ေပးခဲ့ဖူးသည္။ 

၁၉၇၂ တြက္ ဘူတန္ယဥ္ေက်းမႈေလ့လာေရးစေကာလာ ေဒါက္တာမိုက္ကယ္အဲရစ္ႏွင့္ ထိမ္းျမားလက္ထပ္
ခဲ့သည္။ ေနာက္ႏွစ္တြင္ သူမ၏ သားအႀကီးျဖစ္သူ အလက္ဇႏၵား(ခ)ျမင့္ဆန္းေအာင္ကို လန္ဒန္တြင္ ဖြားျမင္
ခ့ဲၿပီး ၁၉၇၇ တြင္ ဒုတိယသားျဖစ္သူ ကင္မ္(ခ) ထိန္လင္းကို ေမြးဖြားခဲ့သည္။

သူမသည္ ေထရဝါဒ ဗုဒၶဘာသာဝင္ တစ္ဦးျဖစ္သည္။ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္အသက္ ၂ႏွစ္အရြယ္သာ
ရွိေသးသည္။ မိခင္ ေဒၚခင္ၾကည္၊သားၾကီး ေအာင္ဆန္းဦး၊သားလတ္ ေအာင္ဆန္းလင္း၊ ဖခင္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္
ဆန္း ႏွင့္ အငယ္ဆံုး ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ၁၉၄၇ ခုႏွစ္တြင္ ေတြ႕ျမင္ရပံု(လက္ဝဲ မွ လက္ယာ)ျမန္မာႏိုင္
ငံလြတ္လပ္ေရးရရန္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ သမီးဆိုသည့္အတိုင္း၊ ေဒၚစု သည္ ျမန္မာ
ၿပည္ကို အျမဲတေသြ သတိရေနခဲ့သူ ျဖစ္သည္ေဒၚစုသည္ ႏိုင္ငံရပ္ျခားတြင္ ခဏတာ ေနထိုင္ခဲ့ေသာလည္း၊ ၁၉၈၈ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာျပည္သုိ႔ ျပန္လည္ေရာက္ရွိခဲ့ျပီးမၾကာခင္တြင္၊ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ခ်ခံခဲ့ရသည္ေဒၚစု
အား ျပန္လည္လြတ္လပ္ခြင့္ေပးေသာ အခ်ိန္မ်ားတြင္လည္းအတားအစည္းအက်ပ္အတည္းမ်ားရွိေနခဲ့သည္။

၂၀၀၀ ခုႏွစ္တြင္ ေဒၚစုသည္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕မွ ထြက္ခြာရန္ၾကိဳးစားခဲ့ေသာ္လည္း၊ စစ္အစိုးရမွ သူ႕အား ေနအိမ္
အက်ယ္ခ်ဳပ္ျပန္လည္ခ်ထားခဲ့သည္၂၀၀၂ ခုႏွစ္ ေမလတြင္ အကန္႔အသက္မရွိ ဟုဆိုကာ ေနအိမ္အက်ယ္
ခ်ဳပ္မွ လႊတ္ေပးခဲ့ေသာလည္း၊ တစ္ႏွစ္ၾကာျပီးေနာက္ သူ၏ ေထာက္ခံသူမ်ား ကို စစ္အစိုးရ ေက်ာ္ေထာက္
ေနာက္ခံအဖြဲ႕မွ တိုက္ခုိက္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ျပီးေနာက္၊ ေဒၚစုသည္ ေထာင္တြင္ အက်ဥ္းက်ခံရျပန္သည္။
ႏိုင္ငံေရး ဘဝအစ

၁၉၈၈ ခုႏွစ္တြင္ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္နာမက်န္းေသာမိခင္ႀကီး ေဒၚခင္ၾကည္ကို ျပဳစုေစာင့္ေ႐ွာက္ရန္
 ျမန္မာျပည္သို႕ ျပန္ခဲ႕သည္။ တိုက္ဆိုင္စြာပင္ယင္းႏွစ္တြင္ အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ အုပ္ခ်ဳပ္ေနခဲ့ေသာ ျမန္မာ့ဆို
႐ွယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပါတီ၏ ဥကၠဌ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေနဝင္းသည္ ရာထူးမွ အနားယူခဲ့ၿပီးေနာက္ ဒီမိုကေရစီေရး လႈပ္႐ွားေတာင္းဆို ဆႏၵျပမႈမ်ား ဆက္တိုက္ ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ 

၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၈ရက္ေန႔(ေနာင္တြင္ ၈ေလးလံုးအေရးအခင္း အျဖစ္ လူသိမ်ားသည္။)တြင္ ျဖစ္ပြား
ေသာ ဆႏၵျပ လႈပ္႐ွားမႈမ်ားကို အၾကမ္းဖက္ ႏွိမ္နင္းခဲ့သည္။ ယင္းေနာက္တြင္ စစ္အစိုးရမွ အာဏာသိမ္းခဲ့
သည္။

ျမတ္ဗုဒၶတရားေတာ္ အဆံုးအမမ်ား၊ မဟတၱမ ဂႏၵီ၏ အၾကမ္းမဖက္လႈပ္ရွားမႈ အယူအဆမ်ားအတိုင္း ေအာင္
ဆန္းစုၾကည္သည္ ဒီမိုကေရစီေရး လႈပ္႐ွားမႈ ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ရန္ ႏိုင္ငံေရး ေလာကသို႕ ဝင္ေရာက္ခဲ့သည္။ ၁၉၈၈ခု စက္တင္ဘာ ၂၇ ရက္တြင္အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ တည္ေထာင္ေရးတြင္ ဦးေဆာင္မႈအပိုင္း
မွ ပါဝင္ခဲ့သည္။ 

၁၉၈၉ ဇူလိုင္လ ၂၀ ရက္ေန႔တြင္ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ျဖင့္ထိန္းသိမ္းခံခဲ့ရသည္။သူမအား ႏိုင္ငံတြင္းမွ ထြက္
ခြာမည္ဆိုပါက အခ်ဳပ္အေႏွာင္မွ လြတ္ေျမာက္ခြင့္ေပးမည္ဟု အစိုးရမွ ကမ္းလွမ္းခဲ့ေသာ္လည္း သူမက ျငင္း
ပယ္ခဲ့သည္။

ဘဝ မွတ္တမ္း

၁၉၄၅ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ၁၉ ရက္ တြင္ ေမြးဖြားခဲ့သည္။၁၉၆၀ တြင္ မိခင္ျဖစ္သူ ေဒၚခင္ၾကည္ သည္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ
 ဆိုင္ရာ ျမန္မာသံအမတ္ႀကီး အျဖစ္ ခန္႕ထားခံရကာ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္လည္း မိခင္ႏွင့္ အတူလိုက္ပါကာ ၁၉၆၄ တြင္ နယူးေဒလီ႐ွိ ေလဒီ သွ်ရီရမ္ေကာလိပ္တြင္ ပညာဆည္းပူးခဲ့သည္။

၁၉၆၄-၁၉၆၇ ခုႏွစ္တြင္ ေအာက္စဖို႕ဒ္တကၠသိုလ္စိန္႔ဟူးခ်္ေကာလိပ္တြင္ဒႆနိကေဗဒ၊ ႏိုင္ငံေရးပညာႏွင့္
 စီပြားေရးပညာ အထူးျပဳတို႔ျဖင့္ ေလ့လာသင္ၾကားခဲ့သည္၊ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္တြင္ Honorary Fellow အျဖစ္ ေရြး
ခ်ယ္ျခင္းခံရသည္။

၁၉၇၂ ခုႏွစ္တြင္ ဘူတန္ယဥ္ေက်းမႈေလ့လာေရး စေကာလာ ေဒါက္တာ မိုက္ကယ္ အဲရစ္ ႏွင့္ ထိမ္းျမား လက္ထပ္ခဲ့သည္။

၁၉၈၈ ခုႏွစ္တြင္ မိခင္ ေဒၚခင္ၾကည္ နာမက်န္းျဖစ္သျဖင့္ ျပဳစုေစာင့္ေ႐ွာက္ရန္ ျမန္မာျပည္သို႔ျပန္ခဲ့သည့္ အခ်ိန္ေနာက္ပိုင္း၊ ႏိုင္ငံေရးတြင္ စတင္ ပါဝင္လႈပ္ရွားခဲ့သည္။

၁၉၈၈ ခုႏွစ္၊ ၾသဂုတ္လ ၂၆ ရက္တြင္ ေရႊတိဂံုဘုရားရင္ျပင္တြင္၊ ျမန္မာျပည္တြင္ ဒီမိုကရက္တစ္ အုပ္ခ်ဳပ္
ေရး ျဖစ္လာေစရန္ လူသန္းႏွင့္ခ်ီ၍ ေဟာေျပာမႈမ်ား လုပ္ခဲ့သည္။

၁၉၉၀ တြင္ စစ္အစိုးရမွ အေထြေထြ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ က်င္းပခဲ့ခ်ိန္တြင္ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္သည္ အျပတ္အသက္ အႏိုင္ရခဲ့သည္။ အႏိုင္ရ႐ွိခဲ႕ေသာ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္၏ ေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦး
အေနျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ တာဝန္ယူရမည္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္အမွန္ကို အသိ
အမွတ္မျပဳပဲ စစ္အစိုးရမွ အာဏာလႊဲေျပာင္းေပးရန္ ျငင္းဆိုခဲ့သည္။ 

ထို႔ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာမွ စိတ္ပ်က္ခဲ့ရသည္၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို သူ၏ ေနအိမ္ျဖစ္သည့္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕
တြင္ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ ခ်ထားခဲ့သည္။ အက်ယ္ခ်ဳပ္ခ်ထားခ်ိန္ကာလျဖစ္သည့္ ၁၉၉၀ခုႏွစ္တြင္ ဆာခါ
ေရာ့ဗ္ဆု ဆု ရရွိခဲ့ျပီး၊ ေနာက္တစ္ႏွစ္တြင္ ႏိုဘယ္ျငိမ္းခ်မ္းေရးဆု ရရွိခဲ့သည္။

 ႏိုဘယ္ျငိမ္းခ်မ္းေရးဆုကို သူမ၏ သားႏွစ္ဦး ျဖစ္သည့္ အလက္ဇႏၵား (ခ) ျမင့္ဆန္းေအာင္ ႏွင့္ ကင္မ္ (ခ) ထိန္လင္း တို႔က သူ၏ ကိုယ္စား ရယူခဲ့ၾကသည္။ သူ၏ ႏိုဘယ္ျငိမ္းခ်မ္းေရး ရရွိသည့္ ဆုေၾကးျဖစ္သည့္ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၁.၃ သန္းကို ျမန္မာျပည္သူျပည္သားမ်ားအတြက္ က်န္းမာေရး ႏွင့္ ပညာေရး မတည္ေငြအျဖစ္ အသံုးျပဳခဲ့သည္။

၁၉၉၅ ခုႏွစ္တြင္ စစ္အစိုးရမွ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အား ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္မွ လြတ္ေျမာက္ခြင့္ေပးလိုက္ေသာ္လည္း၊ သူမ၏ မိသားစုရွိသည့္ အဂၤလန္ သို႔ ျပန္သြားခဲ့ပါက ျမန္မာျပည္သုိ႕ ျပန္ဝင္ခြင့္မရမည္မွာ ေသခ်ာဖြယ္ရွိေၾကာင္းလည္း အသိေပးခဲ့သည္။

၁၉၉၇ ခုႏွစ္တြင္ သူ၏ ခင္ပြန္းျဖစ္သည့္ ေဒါက္တာ မိုက္ကယ္ အဲရစ္(ျဗိတိသွ်လူမ်ိဳး) သည္ ဆီးၾကိတ္ကင္ဆာအား ကုသေနခ်ိန္တြင္၊ ျမန္မာျပည္သုိ႔ ဝင္ေရာက္ခြင့္ ေတာင္းဆိုေသာအခါ စစ္အစိုးရမွ ျပည္ဝင္ခြင့္ ဗီဇာ ကို ပိတ္ပင္ခဲ့သည္။ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ ျမန္မာျပည္တြင္ ဆက္လက္ေနထိုင္ျပီး၊ သူ၏ ခင္ပြန္းႏွင့္လည္း ထပ္မံ ေတြ႕ဆံုခြင့္ မရဘဲ၊ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္တြင္ မိုက္ကယ္ အဲရစ္ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ အဂၤလန္ တြင္ ေနထိုင္ေနၾကသည့္ သူ၏ ကေလးမ်ားႏွင့္လည္း ေဝးကြာခဲ့ရသည္။

စစ္အစိုးရသည္ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ ပါတီ ေထာက္ခံသူမ်ား ႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာမွ လာေရာက္ေတြ႕ဆံုသူမ်ားႏွင့္ ေတြ႔ဆံုမႈ မျပဳလုပ္ႏိုင္ရန္ ကန္႔ကြက္ပယ္ဖ်က္ မႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။
၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ သတင္းေထာက္ Maurizio Giuliano သည္ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္အား ဓာတ္ပံုရိုက္ျပီးခ်ိန္တြင္၊ အခြန္အေကာက္ဌာနမႈမ်ား၏ စစ္ေဆးျခင္းကို ခံရျပီး၊ သူ၏ မွတ္တမ္းတင္ ဗီဒီယို အေခြမ်ား၊ အသံတိပ္ေခြမ်ား ႏွင့္ မွတ္သားထားသည့္ စာတမ္းမ်ားအား သိမ္းဆည္းျခင္း ခံခဲ့ရသည္။

၁၉၉၀ ခုႏွစ္ ဆက္တင္ဘာလတြင္ စစ္အစိုးရမွ သူ႕အား ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ျပန္လည္ ခ်ထားခဲ့သည္။

၂၀၀၂ ခုႏွစ္ ေမလ ၆ရက္ေန႔တြင္ ကုလသမဂၢ၏ လွ်ိဳ႕ဝွက္ ယံုၾကည္မႈ ညွိႏိႈင္းျခင္းမ်ား အရ၊ ႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရမွ သူမအား ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္မွ လႊတ္ေပးခဲ့သည္။ လြတ္လပ္စြာ သြားလာႏိုင္ခြင့္ေပးလိုက္ျခင္းမွာ “ ကၽြန္ေတာ္တို႔ တစ္ဦး ႏွင့္ တစ္ဦး ယံုၾကည္ႏိုင္လို႔ပါ” ဟု အစိုးရ ေျပာခြင့္ဆုိခြင့္ရွိသူမွ ေျပာဆိုခဲ့သည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္မွ “ ႏိုင္ငံအတြက္ အ႐ုဏ္ဦး အသစ္တစ္ခု ေပၚေပါက္လာျပီ” ဟု ဆိုခဲ့သည္။

၂၀၀၃ ခုႏွစ္ ေမလ ၃၀ ရက္တြင္၊ စစ္အစိုးရ၏ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံ အဖြဲ႕မ်ားက ဒီပဲယင္း သို႔ ေမာင္းႏွင္လာၾကသည့္ သူမ၏ ယာဥ္တန္းကို အၾကမ္းဖက္ တိုက္ခိုက္ခဲ့သည္၊ သူမ၏ အေထာက္အခံ အဖြဲ႕သားမ်ား အေသအေပ်ာက္မ်ား ရွိျပီး၊ ထိခိုက္ ဒဏ္ရာ ရသူမ်ားလည္း ရွိခဲ့သည္။ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ သူစီးနင္းလာသည့္ ကား၏ ကားေမာင္းသူ ကိုေက်ာ္စိုးလင္း အကူအညီျဖင့္ ထိုျဖစ္စဥ္ေနရာမွ လြတ္ေျမာက္ခဲ့ေသာ္လည္း၊ ေရဦး သို႔ အေရာက္တြင္ အဖမ္းခံခဲ့ရသည္။ 

သူမကို ရန္ကုန္ျမိဳ႕ရွိ အင္းစိန္ေထာင္တြင္ ထိမ္းသိမ္းထားခဲ့သည္။
၂၀၀၃ ခုႏွစ္ ဆက္တင္ဘာလ တြင္ သားအိမ္ထုတ္ခြဲျခင္း ခြဲစိတ္မႈကို အာရွေတာ္ဝင္ေဆးရံု၌ ျပဳလုပ္ျပီးေနာက္၊ စစ္အစိုးရမွ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ရွိ သူ၏ ေနအိမ္တြင္ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ ျပန္လည္ ခ်ထားျခင္း ခံရသည္။

၂၀၀၄ ခုႏွစ္ မတ္လ တြင္ ကုလသမဂၢ အထူးကိုယ္စားလွယ္ ရာဇာလီအီစ္ေမးလ္ ႏွင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို႔ ေတြ႕ဆံုခြင့္ရခဲ့သည္။ ေနာက္ႏွစ္တြင္ အီစ္ေမးလ္ သည္ ရာထူးမွ ႏႈတ္ထြက္ခဲ့ျခင္းမွာ သူ၏ ျမန္မာျပည္အတြင္းသို႔ ျပန္လည္ဝင္ခြင့္ေပးရန္ ေတာင္းဆိုမႈမ်ားကို ပယ္ဖ်က္ခံခဲ့ရေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

၂၀၀၄ ခုႏွစ္ ေမလ ၂၈ ရက္ေန႔တြင္ ကုလသမဂၢ မွ အေၾကာင္းမဲ့ထိမ္းသိန္းျခင္းဆိုင္ရာ အလုပ္အမႈေဆာင္ အဖြဲ႕မွ သေဘာထားမွတ္ခ်က္ ( ၂၀၀၄ ခုႏွစ္ အမွတ္ ၉ ) ထုတ္ျပန္ရာတြင္၊ ၁၉၄၈ခုႏွစ္ လူ႕အခြင့္အေရး ပဋိညာဏ္စာခ်ဳပ္ ႏွင့္ ဆန္႔က်င္လ်က္ရွိျပီး၊ ျမန္မာအာဏာပိုင္မ်ားမွ သူ႕အား လြတ္လပ္ခြင့္ေပးရန္ ေတာင္းဆိုခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ စစ္အစိုးရသည္ ေတာင္းဆိုမႈမ်ားကို မသိက်ိဳးကၽြန္ျပဳခဲ့သည္။

၂၀၀၅ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလ ၂၈ ရက္ေန႔တြင္ စစ္အစိုးရမွ ေအာင္းဆန္းစုၾကည္အား ထပ္မံ၍ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ တစ္ႏွစ္တိုးလိုက္သည္ကို အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္မွ အတည္ျပဳေျပာၾကားသည္။ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ား ႏွင့္ ကုလသမဂၢမွ ဤလုပ္ရပ္မ်ားကို လက္ခံ ႏိုင္ဖြယ္ မရွိေၾကာင္း ျပသခဲ့ၾကသည္။

၂၀၀၆ ခုႏွစ္ ေမလ ၂၀ ရက္ေန႔တြင္ ကုလသမဂၢ ႏိုင္ငံေရးဌာနမွ လက္ေထာက္ အေထြေထြ အတြင္းေရးမႈးခ်ဳပ္ အီဘရာဟင္ ဂမ္ဘာရီ သည္ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုခဲ့သည္။ ထိုေတြ႕ဆံုမႈသည္ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္မွစ၍ ျပည္ပႏိုင္ငံမွ အထူးကုိယ္စားလွယ္မ်ား ႏွင့္ ပထမအၾကိမ္ ေတြ႕ဆံုခြင့္ရျခင္းျဖစ္သည္။

 ေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ အက်ယ္ခ်ဳပ္သက္တမ္းမွာ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ ေမလ ၂၇ ရက္တြင္ ကုန္ဆံုးမည္ျဖစ္သည္၊ ကုလသမဂၢ အေထြေထြ အတြင္းေရးမႈးခ်ဳပ္ ကိုဖီအာနန္ မွ သန္းေရႊ ဆီသို႔ တိုက္ရိုက္ ေလွ်ာက္ထားခဲ့ေသာ္လည္း စစ္အစိုးရမွ အက်ယ္ခ်ဳပ္ သက္တမ္း တစ္ႏွစ္ ထပ္တိုးခဲ့သည္။ ဆုၾကည္ သည္ ၁၉၇၅ခုႏွစ္ ႏိုင္ငံကာကြယ္ေရး ဥပေဒ (ပုဒ္မ ၁၀ / ခ) ျဖင့္ အက်ဥ္းက် ခံေနရျပီး၊ ထိုဥပေဒသည္ စစ္အစိုးရမွ လူတစ္ေယာက္ကို ၅ ႏွစ္တိုင္ေအာင္ ခံုရံုးမတင္ဘဲ အက်ဥ္းခ်ပိုင္ခြင့္ရွိသည္။

၂၀၀၆ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ၉ ရက္ေန႔တြင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ ဝမ္းေလွ်ာေရာဂါျဖင့္ ေဆးရံုးတင္ထားရေၾကာင္း အေဝးေရာက္ ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရ၏ ကုလသမဂၢကိုယ္စားလွယ္မွ သတင္းေပးပို႔ခဲ့သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ရဲမႈးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ရီမွ မဟုတ္မွန္ေၾကာင္း ျငင္းဆိုခဲ့သည္။

၂၀၀၆ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလ ၁၁ ရက္ေန႔တြင္ လက္ေထာက္အေထြေထြအတြင္းေရးမႈခ်ဳပ္ ဂမ္ဘာရီသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လူ႕အခြင့္အေရးပိုမို က်ယ္ျပန္႔စြာလိုက္နာေစရန္ ေလးရက္ၾကာသြားေရာက္ခဲ့ရာတြင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုခဲ့သည္။ ဂမ္ဘာရီ ေျပာဆိုခ်က္အရ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ က်န္းမာေရးေကာင္းမြန္ေၾကာင္း၊ သို႔ေသာ္ သူမ၏ ဆရာဝန္ႏွင့္ ပံုမွန္ေတြ႕ဆံုလိုေၾကာင္း ဆႏၵရွိသည္ဟု ဆိုသည္။

၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ ၁ ရက္ေန႔တြင္ ကုလသမဂၢအတြင္းေရးမႈးခ်ဳပ္ ဘန္ကီမြန္သည္
 ျမန္မာႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္မ်ားသို႔ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို လႊတ္ေပးရန္ ေတာင္းဆိုခဲ့ျပီး၊ စစ္အစိုးရသည္ ေထာင္သား ၂၈၃၁ေယာကို လႊတ္ေပးခဲ့ရာတြင္၊ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသား ၄၀ ပါဝင္သည္။

၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ ၁၈ ရက္ေန႔တြင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ သူ၏ ႏိုဘယ္လ္ဆုေက်းမ်ားကို အ
ခြန္ေပးေဆာင္ျခင္းမရွိဘဲ ျပည္ပတြင္ အသံုးျပဳခဲ့သည္ဟု၍ အစိုးရပိုင္ ျမန္မာ့အလင္းသတင္းစာမွ စြတ္စြဲ
လိုက္သည္။ ထိုစြတ္စြဲမႈသည္ အေမရီးကားႏိုင္ငံမွ ေထာက္ပံ့က်င္းပေနသည့္ ကမၻာ့ကုလသမဂၢလံုျခံဳေရး
ေကာင္စီတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ႏိုင္ငံတကာလံုျခံဳေရးကို အႏၱရာယ္ေပးႏိုင္ေသာ ႏိုင္ငံျဖစ္ေနသည္ ဟု ထုတ္
ေဖာ္ေျပာဆိုခဲ့ျပီးခ်ိန္တြင္ျဖစ္သည္။

၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ေမလ၂၅ရက္ေန႔တြင္စုၾကည္၏ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္သက္တမ္းကို ၅ႏွစ္ဆက္တိုက္ခ်ဳပ္ေႏွာင္
ႏိုင္ရန္ ထပ္မံ၍ သက္တမ္း တစ္္ႏွစ္တိုးခဲ့သည္။

၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ဆက္တင္ဘာလ ၃၀ရက္ေန႔တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနမ်ား မတည္ျငိမ္မႈမ်ား
ေၾကာင့္၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ ေနအိမ္အနီးတြင္ ကုလသမဂၢ၏ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ေပးပို႔ႏိုင္
သူႏွင့္ တစ္နာရီၾကာ ေတြ႕ဆံုခဲ့သည္။

၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ၂ ရက္ေန႔တြင္ ဂန္ဘာရီသည္ ေနျပည္ေတာ္ရွိ သန္းေရႊအပါအဝင္၊ ဗိုလ္မႈး
ၾကီးမ်ား ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုခဲ့ျပီးေနာက္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ထပ္မံ ေတြ႕ဆံုခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံပိုင္ရုပ္ျမင္သံၾကား
ဌာနမွ ေဒၚစုသည္ ဂန္ဘာရီႏွင့္ ႏွစ္ၾကိမ္တိုင္ ေတြ႕ဆံုခဲ့သည္ ဟုေဖာ္ျပခဲ့သည္။ သူမအား ထပ္မံ အက်ဥ္းခ်
ခံလိုက္ရသည့္ အခ်ိန္မွစ၍ ၄ႏွစ္အေတာအတြင္းတြင္ ပထမဦးဆံုးေသာ ႏိုင္ငံပိုင္ ရုပ္သံဌာနမ်ားတြင္ ေတြ
႕ျမင္ရျခင္းျဖစ္သည္။

၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ၂၄ ရက္ေန႔တြင္၊ ေဒၚစုသည္ အက်ဥ္းေထာင္တြင္ ေနရေသာ ကာလသည္ ၁၂ႏွစ္ျပည္ျပီျဖစ္ျပီး၊ ႏိုင္ငံတကာမွ ျမန္မာ့အေရးလႈပ္ရွားၾကေသာအဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္
ႏွင့္ အျခားေသာ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသား လႊတ္ေျမာက္ေပးရန္ ျမိဳ႕ၾကိး ၁၂ခုတြင္ ဆႏၵျပခဲ့ၾကသည္။

၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ၂၅ရက္ေန႔တြင္ ေဒၚစု ႏွင့္စကားေျပာဆိုႏိုင္ရန္ ၾကားခံဆက္သြယ္ေရး ပုဂၢိလ္
အျဖစ္ ဝန္ၾကီးေအာင္ၾကည္ ကိုခန္႔ခဲ့ျပီး၊ သူသည္ စစ္အစိုးရ၏ အာဏာအုပ္စိုးထားသည့္ လူၾကီးပိုင္းမ်ားထဲ
မွျဖစ္ျပီး၊ စစ္အစိုးရ၏ ရာထူးနံပါတ္စဥ္တြင္ အမည္လွ်ာခံထားရသူလည္းျဖစ္သည္။


၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလ ၈ ရက္ေန႔တြင္ ေဒၚစုၾကည္သည္ ၃ႏွစ္ အတြင္း ပထမဦးဆံုး သူ၏ အမ်ိဳးသား ဒီမို
ကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းမ်ား ႏွင့္ အစိုးရ ဝန္ၾကီးမ်ားအၾကား ေတြ႕ဆံုခြင့္ရရွိခဲ့သည္။ ကုလသမဂၢ
အထူးအၾကံေပးပုဂၢိဳလ္ အီဘရာဟင္ ဂမ္ဘာရီ ဒုတိယအၾကိမ္ ခရီးအဆံုးေနာက္၊ နာရီပိုင္းအၾကာတြင္ အာ
ဏာပိုင္အစိုးရတို႔သည္ တီဗီ ႏွင့္ ေရဒီယုိမ်ားတြင္ ထိုေတြ႕ဆံုခဲ့မႈကို တရားဝင္ ထုတ္ေဖာ္ေၾကျငာခဲ့သည္။ 

အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္မွလည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုခြင့္ရရန္ ဖိတ္ၾကားမႈမ်ားသည္ မွန္ကန္သည္ဟု ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုသည္။ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္သည္ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္တြင္ မဲအႏိုင္ရ
ရွိခဲ့ေသာလည္း၊ ယေန႔တိုင္ ႏိုင္ငံကို အုပ္ခ်ဳပ္ရန္ စစ္အစိုးရမွ ခြင့္မျပဳခဲ့ေပ။


၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ေမလ ၂၇ ရက္ေန႔တြင္ ၊ စစ္အစိုးသည္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ သက္
တမ္း ၁ ႏွစ္ ထပ္မံတိုးခဲ့သည္။

၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၁၈ ရက္ေန႔မွစ၍ ဂန္ဘာရီသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ၆ရက္ၾကာခရီးသြားေရာက္ခဲ့သည္။ သူသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ႏိုင္ငံေရးအစုအဖဲြ႕အားလံုး ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုႏိုင္ရန္ ၾကိဳးပမ္းမည္ဟု ဆိုေသာ္လည္း ဗိုလ္
ခ်ဳပ္မႈးၾကီး သန္းေရႊ ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုခြင့္မရရွိခဲ့သလို၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ႏွင့္လည္း ေတြ႕ဆံုႏိုင္ျခင္း မရွိခဲ့
ေပ။

အက်ဥ္းက်ခံ မွတ္တမ္း

(အက်ဥ္းက်) ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ ၂၀ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ရွိ ေနအိမ္တြင္ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ ခ်ခံခဲ့ရ
သည္။ အေရးေပၚဥပေဒ သည္ လူတစ္ေယာက္အား ၃ ႏွစ္တိုင္ေအာင္ ခံုရံုးမတင္ပဲ ထိန္းသိမ္းခြင့္ ရွိသည့္ ဥ
ပေဒျဖစ္သည္။

(လြတ္ေျမာက္) ၁၉၉၅ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ၁၀ ရက္ေန႔တြင္ ျပန္လည္လြတ္ေျမာက္လာသည္။(အက်ဥ္းက်) ၂၀၀၀
ခုႏွစ္ ဆက္တင္ဘာလ ၂၃ ရက္ေန႔တြင္ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ ထပ္မံ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ ခ်မွတ္ခံရျပန္
သည္။

(လြတ္ေျမာက္) ၂၀၀၂ ခုႏွစ္ ေမလ ၆ရက္ေန႔တြင္၁၉လတိုင္ေအာင္အက်ယ္ခ်ဳပ္ ထိမ္းသိမ္းခဲ့ၿပီးမွ ျပန္လည္
လြတ္ေျမာက္လာသည္။

(အက်ဥ္းက်) ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ ေမလ ၃၀ ရက္ေန႔တြင္ ဒီပဲယင္းလုပ္ၾကံသက္ျဖတ္မႈတြင္သူ႕အား၃ လတိုင္ေအာင္
လွ်ိဳ႕ဝွက္ ဖမ္းဆီးထားခဲ့ျပီး၊ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ ျပန္ခ်ခဲ့သည္။(အက်ဥ္းက်) ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ေမလ ၂၅ ရက္ေန
တြင္ ထပ္မံ၍ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ တစ္ႏွစ္ တိုးခံခဲ့ရသည္။

၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာ ၂၄ ရက္ေန႔သည္ သူ၏ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ သက္တမ္းသည္ ၁၂ ျပည့္ျဖစ္ျပီး
၊ ႏိုင္ငံတကာရွိ ျမိဳ႕ၾကီး ၁၂ ခုတြင္ ဘားမားကမ္ပိန္းယူေက (Burma Campain UK) မွ ဦးစီး၍ဆန္႔က်င္ဆႏၵျပ
ပြဲမ်ား က်င္းပခဲ့သည္။

၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ေမလ ၂၇ ရက္ေန႔တြင္ စစ္အစိုးသည္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ သက္
တမ္း ၁ ႏွစ္ခြဲ ထပ္မံတိုးခဲ့သည္။

ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ျဖင့္ ၇ႏွစ္ႏွင့္ ၆လၾကာ ဆက္တိုက္ ထိန္းသိမ္းခံထားရၿပီးေနာက္ ျမန္မာစစ္အစိုးရသည္ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ နိုဝင္ဘာလ ၁၃ ရက္ေန႔ ျမန္မာစံေတာ္ခ်ိန္ ၁၇ နာရီ ၄၀ မိနစ္ အခ်ိန္တြင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစု
ၾကည္အား လႊတ္ေပးလိုက္ၿပီ ျဖစ္သည္။

ဗမာျပည္လြတ္လပ္ေရးဗိသုကာႀကီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ သမီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ ဗမာျပည္၏ ထင္ရွားေသာလက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးေခါင္းေဆာင္၊ ေတာင္သူလယ္သမားအေရးေတာ္ပံုေခါင္းေဆာင္
ႀကီး ဂဠဳန္ဆရာစံ၏ သမီး ေဒၚစိန္တို႔ ေတြ႕ဆံုၾကစဥ္ျဖစ္သည္။
ရရွိခဲ့ေသာ ဆုမ်ား

သိုးေရာ္ဖ္ ရဖ္တို အထိမ္းအမွတ္ ဆု (၁၉၉၀)
ဆာခါေရာ့ဗ္ဆု (၁၉၉၁)
ႏိုဘယ္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ဆု (၁၉၉၁)
ဂ်၀ါဟာလာေန႐ူးဆု (၁၉၉၃)
အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လစ္ဘရယ္ လြတ္လပ္ခြင့္ ဆု (၁၉၉၅)
ဒဗၺလင္ ျမိဳ႕ေတာ္ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ဆု ၊ အိုင္ယာလန္ ႏိုင္ငံ (၁၉၉၉)
လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ သမၼတ ဆု (၂၀၀၀)
အိုလြတ္ဖ္ ပါလ္မယ္ ဆု Olof Palme Prize
ၾသစေတးလ်ား ႏိုင္ငံမွ အပ္ႏွင္းသည့္၊ ၾသစေတးလ်ား ႏိုင္ငံတြင္ ႏိုင္ငံအက်ိဳးအတြက္ လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားေၾကာင့္ ခ်ီးျမွင့္သည့္ အျမင့္ဆံုး ဆုျဖစ္သည္။ ထိုဆုကို ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ ေမလ ၂၄ ရက္တြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ 

၄င္း ဆု အပ္ႏွင္းရျခင္းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္ရန္ အစြမ္းကုန္ က်ိဳးစားမႈမ်ား၊ ပီျပင္စြာ အုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္ေသာ စြမ္းအားမ်ား ႏွင့္ သူမ၏ သတၱိရွိေသာ လက္ရံုးရည္ ၊ ႏွလံုးရည္မ်ားကို အသိအမွတ္ျပဳျခင္းအားျဖင့္ အပ္ႏွင္းျခင္းျဖစ္သည္။
ကမၻာ့ကုလသမဂၢ ပညာေရး၊ သိပၸံ ႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ (UNESCO) အဖြဲ႕အစည္း မွ သူ၏ လမ္းညႊန္ျပသည့္ သည္းခံျခင္း ႏွင့္ အၾကမ္းမဖက္ျခင္း တို႔ေၾကာင့္ မဒန္ဂ်ိတ္ ဆင့္ဂ်္ ဆု (Madanjeet Singh Prize) ကို ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့သည္။ (၂၀၀၂)
Memorial University of Newfoundland တကၠသိုလ္မွ ဥပေဒ ေဒါက္တာ ဘြဲ႕ ကို အပ္ႏွင္းခဲ့သည္။ (၂၀၀၂)
ေတာင္ကိုရီးယားႏိုင္ငံ၏ အျမင့္မားဆံုးဆု တစ္ခုျဖစ္သည့္ ဂြမ္ဂ်ဴး လူ႔အခြင့္အေရးဆု (Gwangju Prize for Human Rights) (၂ဝဝ၄)
ကေနဒါ ႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံသားေကာင္းအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳဆု (၂၀၀၇)
အသိအမွတ္ျပဳ သမၼတ အျဖစ္၊ လန္ဒန္ စီးပြားေရး ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရး သိပၸံေက်ာင္းသားမ်ား ယူနီယံ (LSESU) မွ ခ်ီးျမွင့္သည့္ ဆု၊
Colgate University မွ စာေပေဒါက္တာ (honoris causa) ဆု (၂၀၀၈)
အေမရိကန္ ႏိုင္ငံ၏ ကြန္ဂရက္ ေရႊတံဆိပ္ဆု (၂၀၀၈)

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ဆုတံဆိပ္မ်ား တစ္ရာျပည့္ၿပီ
စဥ္ ဆုအမည္ ေပးသည့္ အဖြဲ႔အစည္း ရသည့္ခုႏွစ္
၁ Honorary Fellow St Hugh's College (Oxford, UK) ၁၉၉၀
၂ သိုးေရာ္ဖ္ ရဖ္တို အထိမ္းအမွတ္ ဆု Human Rights (ေနာ္ေ၀) ၁၉၉၀
၃ ဆာခါေရာ့ဗ္ဆု Freedom of Thought (European Parliament) ၁၉၉၁
၄ ႏိုဘယ္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးဆု Oslo, (ေနာ္ေ၀) ၁၉၉၁
၅ Honorary Member International PEN (Norwegian Center) ၁၉၉၁
၆ Humanities Human Rights Award (USA) ၁၉၉၁
၇ Honorary Member International PEN (Candian Center) ၁၉၉၁
၈ Marisa Bellisario Price အီတလီ ၁၉၉၂
၉ Annual Award of the international Human Rights ဥပေဒအဖြဲ႔ (အေမရိကန္) ၁၉၉၂
၁၀ Honorary President Students' Union London School of Economics and Political Science (UK) ၁၉၉၂
၁၁ Honorary Member International PEN (English Centre) ၁၉၉၂
၁၂ Honrary Life Member University of London Union (UK) ၁၉၉၂
၁၃ Honorary Professional Fellowship Law and Society Trust (Sri Lanka) ၁၉၉၂
၁၄ Honorary Doctorate in Political Science Thammasat University (Thailand) ၁၉၉၂
၁၅ International Simon Bolivar prize UNESCO ၁၉၉၂
၁၆ Prix Litteraire des Droits de l'Homme Nouveaux Droits de l'Homme, France ၁၉၉၂
၁၇ Honorary Member World Commission on Culture and Development (UNESCO) ၁၉၉၂
၁၈ Member Academie Universelle des Cultures (Paris) ၁၉၉၃
၁၉ Rose Prize arbejderbevaegelsens Internationale Forum/International Forum of the Danish Labour Movement, Copenhagen ၁၉၉၃
၂၀ Victor Jara International Human Rights Center for Human Rights and Constitutional Law, Los Angeles, USA ၁၉၉၃
၂၁ Member of the Advisory Board Francois-Xavier Bagnoud Center for Health and Human Rights, Harvard University ၁၉၉၃
၂၂ Honorary Doctorate of Law University of Toronto (Canada) ၁၉၉၃
၂၃ The Freedom of the City Commune of Giugliano, Italy ၁၉၉၃
၂၄ Bremen Solidarity City of Bremen, Germany ၁၉၉၃
၂၅ Premio Mujer Progresista (Federacion Mujeres Progresistas / Spanish Federation of Progressive Women, Madrid) ၁၉၉၃
၂၆ Honorary Doctorate Philosophy & Letters, Free University of Brussels, Belgian ၁၉၉၄
၂၇ Honorary Adviser Forum of Democratic Leaders in the Asia-Pacific ၁၉၉၄
၂၈ The Freedom of the City Aversa, Italy ၁၉၉၅
၂၉ Liberal International Prize for Freedom Britanints Liberal Democracy Party, UK ၁၉၉၅
၃၀ Honorary Doctorate of Laws Queen's University, Canada ၁၉၉၅
၃၁ Jawaharlal Nehru Award for International Understanding (for 1993) India ၁၉၉၅
၃၂ Gandhi Award Simon Fraser University, Canada ၁၉၉၅
၃၃ Honorary Doctorate of Civil Law University of Oxford ၁၉၉၅
၃၄ IRC Freedom Award International Rescue Committee ၁၉၉၅
၃၅ Companion of the Order of Australia Australia ၁၉၉၆
၃၆ Liberal International Prize (UK) ၁၉၉၆
၃၇ Asia Human Rights of Law (Japan) ၁၉၉၆
၃၈ W.Averell Harrimen Democracy Award National Democratic Institute U.S.A ၁၉၉၆
၃၉ Rajiv Shmirti Parashka (Rajiv Gandhi Memorail Award) India ၁၉၉၆
၄၀ Empty Chair Award Women of the Year Lunch, London, UK ၁၉၉၆
၄၁ Honorary Doctorate of Law Charles University in Prague, Czeeh Republic ၁၉၉၇
၄၂ Honorary Doctorate of Letters Sydney University of Technology, Australia ၁၉၉၇
၄၃ Honorary Doctorate of Letters California Chapman University, U.S.A ၁၉၉၇
၄၄ Honorary Doctorate of Law Natal University, South Africa ၁၉၉၇
၄၅ Honorary Doctorate of Law America University,Washington D.C, U.S.A ၁၉၉၇
၄၆ Distinguished Alumni Award Central University / Delhi University ၁၉၉၇
၄၇ Honorary Citizenship of Rome (Italy) (May 23,1997) ၁၉၉၇
၄၈ Honorary Doctorate of Letters Glasgow University (UK) ၁၉၉၇
၄၉ Pearl S. Buck Woman's Award Pearl S. Buck Foundation (USA) ၁၉၉၇
၅၀ International Award St. Angela's Peace and Justice Group, Waterford (Eire) ၁၉၉၇
၅၁ Profiles in Courage Award Kennedy Society of Denmark ၁၉၉၇
၅၂ Honorary Doctorate Cambridge University (June 1998) ၁၉၉၈
၅၃ Freedom of the City (Oxford, UK) ၁၉၉၈
၅၄ Honorary Doctorate of Laws University of Wales, Cardiff ၁၉၉၈
၅၅ Honorary Doctorate of Laws University of Bristol (UK) ၁၉၉၈
၅၆ Honorary Doctorate of Laws University of Melbourne (Australia) ၁၉၉၈
၅၇ Honorary degree Université catholique de Louvain, Belgium - December ၁၉၉၈
၅၈ Honorary Degree University of Bath (UK) - December ၁၉၉၈
၅၉ Honorary Degree Bucknell University - May ၁၉၉၉
၆၀ Freedom Award International Republican Institute, USA (October 1999) ၁၉၉၉
၆၁ The Freedom of the City of Dublin Award Ireland (November 1999) ၁၉၉၉
၆၂ 2000 CAW Nelson Mandela Human Rights Award Canada (December 2000) ၂၀၀၀
ျငိမ္းခ်မ္းေရး ႏိုဘယ္ဆု

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အား ၁၉၉၁ ခုႏွစ္တြင္ ႏိုဘယ္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးဆု ခ်ီးျမင့္ခဲ့သည္။ ခ်ီးျမွင့္ခဲ့သည္ ႏိုဘယ္
 ေကာ္မတီဝင္မ်ားမွ ဤသို႔ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကသည္ ၊

“ ေနာ္ေဝႏိုင္ငံ ႏိုယ္ဘယ္ ေကာ္မတီမွ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္အတြက္ ႏိုဘယ္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ဆုအား ျမန္မာႏိုင္ငံ (ဗမာ) မွ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အား၊ သူ၏ အၾကမ္းမဖက္နည္းျဖင့္ ဒီမိုကေရစီ ႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးမ်ား ရရွိရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့မႈမ်ားေၾကာင့္ ဤဆုအား ခ်ီးျမွင့္ရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။

... ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ရဲ႕ သတၱိမ်ားဟာ အာရွ ႏိုင္ငံမ်ားမွ အထူးအံ့ၾသဖြယ္၊ ခ်ီးက်ဴး သင့္သည့္ ဥပမာ
မ်ားမွ တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ျခင္းမွ လြတ္ေျမာက္ရန္ တိုက္ပြဲဝင္ေနတဲ့ အဓိက အေရးပါတဲ့ ပံုရိပ္ျဖစ္ပါတယ္ ..

... ယခု ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ ႏိုဘယ္ျငိမ္းခ်မ္းေရးဆု အား ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ခ်ီးျမင့္ရင္း၊ ကမၻာတဝွမ္းတြင္ ဒီမိုကေရစီ ႏွင့္ လူအခြင့္အေရးအမ်ား ရၾကရန္ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ တိုက္ပြဲဝင္ေနၾကသည့္ သူမ်ားအား ေထာက္ခံ အားေပးရန္ ႏွင့္ သူမ၏ အလံမခ် ျငိမ္းခ်မ္းေရး တိုက္ပြဲ၀င္မႈမ်ားေၾကာင့္၊ ေနာ္ေဝႏိုင္ငံ ႏိုဘယ္ ေကာ္မီတီမွ ဤဆုအား ခ်ီးျမႇင့္လိုက္သည္။

— ေအာ္စလို, ေအာက္တိုဘာ ၁၄၊ ၁၉၉၁

၁၉၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ၊ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္၊ ႏိုဘယ္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးဆုရွင္ ၉ ဦးျဖစ္သည့္ (Archbishop Desmond Tutu, The Dalai Lama, Shirin Ebadi, Adolfo Pérez Esquivel, Mairead Corrigan, Rigoberta Menchú, Prof. Elie Wiesel, Betty Williams and Jody Williams) တို႕မွ ျမန္မာျပည္အား အုပ္ခ်ဳပ္ေနသည့္ သူမ်ားအား “ ေဒၚေအာင္
ဆန္းစုၾကည္ ႏွင့္အျခားေသာ တိုင္းရင္းသား ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊အေရးပါေသာ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္း
မ်ား မခ်န္ စစ္မွန္ေသာ လက္ေတြ႕ ႏိုင္ငံေရး ေဆြးေႏြးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ႏိုင္ရန္ ႏွင့္ စစ္မွန္ေသာ တိုင္းရင္းသား စည္းလံုး ညီညႊတ္ေရး မ်ား ျဖစ္ေစရန္ ကမၻာ့ကုလသမဂၢမွ ၾကားျဖတ္ ေျဖရွင္းေပးရန္” ထုတ္ျပန္ ေတာင္းဆို
လိုက္သည္။


သူမ၏ (ဘာသာျပန္) ကဗ်ာ

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ RUDYARD KIPLING ၏ “IF”ကဗ်ာကို ေအာက္ပါအတိုင္း ဘာသာျပန္
ဆိုထားသည္။ အကယ္၍
If you can keep your head when all about you,

Are losing theirs and blaming it on you,
အကယ္၍
မင္းအသုိင္းအ၀ုိင္းက
တုန္လႈပ္ေျခာက္ျခားၿပီး
ဒါေတြဟာ
မင္းေၾကာင့္လုိ႔
၀ုိင္း၀န္းျပစ္တင္ၾကတဲ့အခါ
မင္းဟာ
ေခါင္းေအးေအးနဲ႔ ရင္ဆုိင္ႏုိင္မယ္ဆုိရင္. . . . . . . .. . .။

If you can trust yourself when all men doubt you,

But make allowance for their doubting too,
အကယ္၍
အားလံုးက မင္းကုိ
မယံုသကၤာျဖစ္လာတဲ့အခါ
သူတုိ႔ကုိ နားလည္စြာခြင့္လႊတ္ရင္းနဲ႔
မင္းကုိယ္မင္း ယံုၾကည္မႈအျပည့္ရွိမယ္ဆုိရင္. . . . . . . . .။

IF you can bear to hear the truth you’ve spoken

Twisted by knaves to make a trap for fools,
On watch the things you gave your life to broken.
And stoop and build ’em up with wornout tools:
အကယ္၍
မင္းရဲ႕အမွန္စကားေတြကုိ
လူလိမ္လူညစ္ေတြက
လွည့္စားေျပာင္းလဲၿပီး
မုသားအျဖစ္ ေထာင္ေခ်ာက္ဆင္ညစ္တဲ့အခါ
မင္းဟာ
တည္ၿငိမ္စြာနဲ႔ နာၾကားႏုိင္မယ္ဆုိရင္
ဒါမွမဟုတ္
မင္းဘ၀တစ္ခုလံုးေပးၿပီး
အရိပ္တၾကည့္ၾကည့္ ျဖည့္ဆီးခဲ့ရတဲ့ အရာရာကုိ
ဖ်က္ဆီးခံလုိက္ရၿပီးတဲ့ ေနာက္မွာ
အင္မတန္ေသးငယ္တဲ့ တန္ဆာပလာ အရာရာနဲ႔
ျပန္လည္တည္ေဆာက္ႏုိင္မယ္ဆုိရင္. . . . . . . . .။

If you can make one heap of all your winnings,

And risk it on one turn of pitch-and-toss.
And lose, and start again at your beginnings,
And never breath a word about your loss:
အကယ္၍
မင္းႏုိင္ခဲ့သမွ်ေတြအားလုံးဟာ
ေၾကြတစ္လွည့္ ၾကက္တစ္ခုန္ပမာ
တစ္လွည့္တစ္ခါတည္းနဲ႔ ဆုံးရႈံးသြားခဲ့ရင္….
ၿပီးေတာ့
အစကေန ျပန္စႏုိင္မယ္ဆုိရင္….
ၿပီးေတာ့တစ္ခါ
ဆုိးလွတဲ့ကံၾကမၼာရယ္လုိ႔
ဘယ္ေသာအခါမွ ညည္းညဴးမေနဘူးဆုိရင္. . . . . .။

If you can force your heart and nerve and sinew,

To serve your turn long after they are gone,
And so hold on when there is nothing in you
Except the Will which says to them: ‘ Hold on:!’
အကယ္၍
သူမ်ားတကာ လုပ္ၿပီးသြားၾကလုိ႔ အခ်ိန္အေတာ္ၾကာမွ
မင္းအလွည့္ေရာက္လာတဲ့အခါ
မင္းတစ္ေယာက္တည္းနဲ႔ပဲ
အားနဲ႔မာန္နဲ႔ ဇဲြသတၱိရွိရွိ ဆက္ႀကိဳးစားမယ္ဆုိရင္…..
အဲဒီလုိပဲ
မင္းမွာ စိတ္အင္အားကလဲြလုိ႔
ဘာဆုိဘာမွ မရွိေတာ့တဲ့အခါ
အဲဒီစိတ္ဓာတ္အင္အားကုိ
ခုိင္မာစြာနဲ႔ပဲ ဆက္လက္ဆုပ္ကုိင္ထားႏုိင္မယ္ဆုိရင္. . . . . .။

If you can wait and not be tired by waiting,

Or, being lied about, don’t deal in lies,
Or being hated, don’t give way to hating,
And yet don’t look too good, nor take too wise,
အကယ္၍
ေစာင့္သင့္တဲ့အခ်ိန္ကုိ ေစာင့္ႏုိင္ၿပီး
အဲဒီအတြက္လည္း မေမာမပန္းေနႏုိင္မယ္ဆုိရင္…
ဒါမွမဟုတ္
မင္းရဲ႕အေၾကာင္း
မဟုတ္တရား မုသားစကား ၾကားရတဲ့အခါ
မင္းကလည္း အလိမ္အညာေတြနဲ႔
မတုန္႔ျပန္ဘူးဆုိရင္….
ဒါမွမဟုတ္
မင္းကုိ လူတကာက ၀ုိင္း၀န္းမုန္းတီးတဲ့အခါ
မင္းဟာ အမုန္းေတြျပန္မပြားဘူးဆုိရင္….
ၿပီးေတာ့
မင္းကုိမင္း လူေတာ္တစ္ေယာက္ရယ္လုိ႔ မျမင္ဘဲ
ပညာရွိစကားေတြလည္း မေျပာဘူးဆုိရင္ . . . . . . . ။

If you can dream-and not make dreams your master;

If you can think-and not make thoughts your aim;
အကယ္၍
စိတ္ကူးယဥ္ အိပ္မက္ေတြဟာ
မင္းအေပၚ မလႊမ္းမုိးေစဘဲ စိတ္ကူးႏုိင္မယ္ဆုိရင္…
အေတြးအေခၚ စိတ္ကူးေတြဟာ
ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္သက္သက္သာ မျဖစ္ေစဘဲ ေတြးေခၚႏုိင္မယ္ဆုိရင္. . . . . . ။

If you meet with triumph and disaster,

And treat those two imposters just the same;
အကယ္၍
ေအာင္ျမင္မႈသုခနဲ႔ ဆုံးရႈံးမႈဒုကၡေတြကုိ ႀကံဳေတြ႕ရတဲ့အခါ
တူညီေသာ ေလာကဓံ တရားေတြပါလား ရယ္လုိ႔
ခံယူထားႏုိင္မယ္ဆိုရင္. . . . . .။

If you can talk with crowds and keep your virtue,

Or walk with kings – nor lose the common touch,
အကယ္၍
လူေတြနဲ႔ထိေတြ႕ေျပာဆုိဆက္ဆံရတဲ့အခါ
ကုိယ္က်င့္သိကၡာကုိ ေစာင့္ထိန္းႏုိင္မယ္ဆုိရင္…..
ဒါမွမဟုတ္
မင္းဧရာဇ္ေတြနဲ႔ အတူလမ္းေလွ်ာက္ေနရေပမယ့္
မာန္မာန ေသ�


Naymin Tun's photo.

April Maung Maung's photo.