ဒီမိုကေရစီဆုရွင္ေဒါက္တာစင္သီယာေမာင္ ႏွင့္ အင္တာဗ်ဴး

ဆုရရွိၿပီးေနာက္စကားေျပာေနေသာေဒါက္တာ စင္သီယာေမာင္

ျမန္မာ့အေရးလွုပ္ရွားသူႏွင့္ လူမွုေရးလုပ္ငန္းမ်ား၌ တစိုက္မတ္မတ္ လွုပ္ရွား ေဆာင္ရြက္သူ ပုဂၢိဳလ္ ၅ ဦးအား အေမရိကန္အေျခစိုက္ NED က 2012 Democracy Award Honorees ဆု ခ်ီးျမင့္ခဲ့ပါသည္။ ဆုကို ယခုလ ၂၀ ရက္က အေမရိကန္နိုင္ငံ ဝါရွင္တန္ၿမိဳ႕ေတာ္၌ ေပးအပ္ ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ဆုေပးပြဲအၿပီး ဂုဏ္ျပဳညစာ စားၿပီးၾကစဥ္ ဆုရွင္တဦးျဖစ္ေသာ ထိုင္းနိုင္ငံမဲေဆာက္ၿမိဳ႕ရွိ မယ္ေတာ္ေဆးခန္း တည္ ေထာင္သူ ေဒါက္တာစင္သီယာေမာင္အား သၽွမ္းသံေတာ္ဆင့္ ကဆက္သြယ္ ေမးျမန္းထားပါသည္။

    
ေမး။    ။ ဆရာမတို႔ ရရွိတဲ့ဆုက ဘာဆုလဲခင္ဗ်။ ဘယ္သူေတြပါသလဲခင္ဗ်။

ေျဖ။  ။ NED ကေန ႏွစ္စဥ္ေပးတဲ့ဒီမိုကေရဆုျဖစ္တယ္။ ဒီမိုကေရစီအေရးေဆာင္ရြက္တဲ့အဖြဲ႕အစည္းပုဂၢိဳလ္
ေတြကိုေပးတဲ့ဆုေပါ့။ ဒီႏွစ္ထဲမွာက်မတို႔ ျမန္မာနိုင္ငံရဲ့ ဒီမိုကေရစီအေရးကို အေျချပဳ အဖြဲ႕ ေတြကိုေပးဖို႔စဥ္း
စားေပးတာျဖစ္တယ္။

တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ ခြန္ထြန္းဦး၊ လူမွုအဖြဲ႕ အစည္းမွာ  စြမ္းစြမ္းတမံေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ နာေရးကူညီ
မွုအသင္းဥကၠဌ ဦးေက်ာ္သူ ၊ နယ္စပ္ေဒသမွာ အေျချပဳၿပီး ေတာ့  က်န္းမာေရး ပညာေရး ဒုကၡသည္အေရး
ေတြေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ က်မေဒါက္တာစင္သီယာေမာင္ ရယ္၊ ၈၈ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ လူ႔အခြင့္အေရး ဒီမိုကေရစီအေရးအတြက္ တိုက္ပြဲဝင္ေနတဲ့ မင္းကိုနိုင္ရယ္၊ ေနာက္ US Campaign for Burma က ဦးေအာင္
ဒင္ရယ္ ဒီငါးဦးကိုေပးတဲ့ဆုျဖစ္ ပါတယ္။

ေမး။    ။ ဆုပုံစံက ဘယ္လိုမ်ိဳးလဲခင္ဗ်။

ေျဖ။    ။ မွတ္တမ္းတင္ထားတဲ့ ဆုမ်ိဳးေပါ့ေနာ္။ အေမရိကန္အစိုးရရဲ့ လႊတ္ေတာ္ကေနၿပီးေတာ့ အသိအမွတ္
ၿပဳ ေပးထားတယ္။ NED ကေန ေရြးခ်ယ္ၿပီးေတာ့ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း နိုင္ငံေရး ဒီမိုကေရစီ အေရး ေဆာင္ရြက္
ေနတဲ့ ဆုျဖစ္တယ္။

ေမး။    ။ ဆုလက္ခံရွိတဲ့အေပၚ ရင္ထဲမွာဘယ္လိုခံစားရပါသလဲ။

ေျဖ။    ။ဒီဆုဟာဆိုရင္ ျမန္မာနိုင္ငံဒီမိုကေရစီျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအတြက္ က်မတို႔ႀကိဳးစားေနတဲ့အခ်ိန္ ျဖစ္
တဲ့အတြက္ အခ်ိန္ေကာင္းျဖစ္တယ္။ နိုင္ငံေရးအရ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြ ေဆာင္ရြက္ေန ေသာ္လည္း တ
ကယ္ စစ္မွန္တဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ဒီမိုကေရစီရဖို႔ နိုင္ငံတကာရဲ့ပံ့ပိုးကူညီမွုေတြ ဆက္လက္ လိုအပ္ေနတယ္။ လူ႔
အခြင့္အေရး ဒီမိုကေရစီေရးမွာနိုင္ငံထဲမွာတကယ္စစ္မွန္တဲ့ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရဖို႔ စိမ္ေခၚမွုေတြဟန႔္
တားမွုေတြ အမ်ားႀကီးရွိေနပါေသးတယ္။

 ျမန္မာနိုင္ငံရဲ့ လူမွုေရးျပႆနာ ျပည္တြင္း စစ္ျပႆနာေတြရယ္ တန္းတူညီမၽွေရးကိစၥေတြတရားဥပေဒစိုး
မိုးေရးအတြက္ တဆက္ တစပ္တည္း လုပ္နိုင္မွသာလၽွင္ တကယ္တည္ၿငိမ္တဲ့ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္နိုင္
မယ္။ တိုင္းရင္းသား ေဒသေတြ မွာ တနိုင္ငံလုံးအတိုင္းအတာ အပစ္ခတ္ရပ္စဲနိုင္ဖို႔ ဒီမိုကေရစီေျပာင္းလဲေရး
 ေဆာင္ရြက္ နိုင္ဖို႔ နိုင္ငံတကာအသိုင္းအဝိုင္းကိုတင္ျပခ်င္တယ္။

ေမး။    ။ဒီဆုက ဆရာမတို႔ေဆးခန္း ဘတ္ဂ်က္အျဖတ္ခံရမွု  ဆရာမေတြေလၽွာ့ခ်ခံရမွုကို အေထာက္ အပံ့
ေပးနိုင္မလား။

ေျဖ။    ။လက္ရွိနိုင္ငံတကာက ျပည္တြင္းမွာရွိတဲ့နိုင္ငံေရးေျပာင္းလဲမွုကိုအေျခခံၿပီးေတာ့ နယ္စပ္ေဒသ ကို အာ႐ုံစိုက္မွုေလ်ာ့ပါးသြားတာမရွိနိုင္ဖို႔။  အထူးသျဖင့္ နယ္စပ္ေဒသမွာရွိတဲ့ လူထုအေျချပဳ အဖြဲ႕ အစည္းအ
ေနနဲ႔ လုံေလာက္တဲ့ရံပုံေငြေတြရွိမွသာ လက္ရွိေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ က်န္းမာေရးပညာေရး လူမွုေရး လုပ္ငန္း
ေတြ ပုံမွန္အတိုင္းဆက္လက္ေဆာင္ရြက္နိုင္မယ္။တိုးခ်ဲ႕ေဆာင္ရြက္နိုင္မယ္။ေရရွည္တည္တံ့ ခိုင္ျမဲတဲ့က်န္း
မာေရးစနစ္ ပညာေရးစနစ္တည္ေဆာက္ဖို႔ လူမွုအေျချပဳအဖြဲ႕အစည္းရဲ့ ေဆာင္ရြက္မွု ေတြ ကိုအသိအမွတ္
ၿပဳၿပီးေတာ့မွ ဆက္လက္ပံ့ပိုးဖို႔လိုအပ္တယ္ လို႔က်မတို႔တင္ျပသြား မွာပါ။

ေမး။    ။ဦးေအာင္မင္းရဲ့ကမ္းလွမ္းခ်က္အေပၚေကာ ဆရာမတို႔လက္ခံပါသလား။

ေျဖ။    ။ကမ္းလွမ္းခ်က္ဆိုတာမ်ိဳးရယ္လို႔ေတာ့မဟုတ္ဘူးေပါ့။ က်မတို႔က တိုင္းျပည္ျပန္ လည္ထူေထာင္ ေရး လုပ္ငန္းမွာ ဒီကိစၥေတြလိုအပ္တယ္။ ေဆး႐ုံေဆးခန္းေတြတည္ေဆာက္တယ္ဆိုတာကေတာ့ သူ႔ျပည္နယ္သူ႔
ေဒသအလိုက္  မွာရွိတဲ့လူထုအေျချပဳအဖြဲ႕ကေနဦးေဆာင္ၿပီးလုပ္ရမွာေလ။  သူ႔ျပည္ နယ္ အလိုက္ရွိေနတဲ့ က်န္းမာေရးဌာနေတြနဲ႔ လူထုအေျချပဳအဖြဲ႕အစည္းေတြက ေဆာင္ရြက္မွ ျဖစ္တဲ့ ကိစၥ ျဖစ္တယ္။

 ေနာက္ၿပီးေတာ့ လက္ရွိ ဒီက်န္းမာေရးအေဆာက္အအုံေတြနဲ႔ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ရံပုံ ေငြေတြကို အစိုးရအ
ေနနဲ႔ တိုင္းရင္းသားေဒသေတြမွာ အစြန္အဖ်ားေဒသေတြမွာ တေျပးညီ တန္းတူ ညီမၽွ ေစာင့္ေရွာက္ဖို႔လိုပါ
တယ္။ ဗဟိုကေနခ်ဳပ္ကိုင္တဲ့စနစ္မဟုတ္ဘဲနဲ႔ ေဒသအလိုက္ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး၊ ဖြံ့ၿဖိဳးေရးကိစၥေတြမွာ
 ေဆာင္ရြက္နိုင္ၾကဖို႔ဆိုတဲ့ကိစၥေတြကိုဘဲ က်မတို႔ေဆြးေႏြးခဲ့ၾက တာ ျဖစ္ပါတယ္။  

ေမး။    ။ျပည္တြင္းကိုဝင္ဖို႔ဆိုတာကိုေကာခင္ဗ်။

ေျဖ။    ။နယ္စပ္ေဒသကိုအေျချပဳၿပီးေတာ့  ျပည္တြင္းထဲမွာ က်န္းမာေရးလုပ္ငန္းေတြကိုေဆာင္ရြက္ ေနတာ ၾကာေနပါၿပီ။ အခုမွဘဲဝင္သြားတယ္ဆိုတာမဟုတ္ပါဘူး။ အရင္ထည္းကလည္း တိုင္းရင္း သားေဒသ မွာရွိတဲ့ က်န္းမာေရးလုပ္ငန္းေတြ ေဆး႐ုံေဆးခန္းမွာလိုအပ္ေနတဲ့ ေဆးဝါးကိရိယာေတြ က်န္းမာေရး ဝန္ထမ္းေမြး
ထုတ္တာေတြကိုက်မတို႔နယ္စပ္ အေျချပဳၿပီးေတာ့လုပ္ေနတာလဲ ၁၀ စုႏွစ္ ကာလအတြင္း မွာတည္ေဆာက္
ထားတာ အမ်ားအျပားရွိပါတယ္။

ဆိုလိုတာက ခုမွျပည္တြင္းကိုဝင္ မွာမဟုတ္ပါဘူး။ အရင္ကတည္းကလဲနယ္စပ္အေျချပဳတဲ့အဖြဲ႕ကေန ၿပီး
ေတာ့ က်န္းမာေရးစနစ္ေတြ ပူးေပါင္းေဆာင္ ရြက္မွုေတြလည္း အမ်ားႀကီး ရွိထားပါတယ္။ ဒါကိုပိုၿပီးေတာ့တိုး
ခ်ဲ႕ေဆာင္ရြက္နိုင္ဖို႔ ဆိုတာနဲ႔ေဒသခံက်န္းမာေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြအေနနဲ႔ နိုင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းနဲ႔ လက္
ရွိအစိုးရရဲ့ က်န္းမာေရးစနစ္နဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ၿပီးေဆာင္ရြက္နိုင္ဖို႔  က်မတို႔ေမၽွာ္လင့္ပါတယ္။

ေမး။    ။ဘာမ်ားျဖည့္စြက္ေျပာၾကားလိုပါသလဲခင္ဗ်။

ေျဖ။    ။လက္ရွိအေနအထားမွာေဒသအလိုက္ က်န္းမာေရး ပညာေရးတည္ေဆာက္မွုမွာ နိုင္ငံတကာ ကူညီမွု ေတြလိုအပ္ေနသလို လက္ရွိရွိေနတဲ့ က်န္းမာေရးစနစ္ေတြ က်န္းမာေရးအေဆာက္အအုံေတြကို ပိုၿပီးေတာ့ အားေကာင္းလာေအာင္ လုပ္ဖို႔ရယ္အစိုးရရဲ့ က်န္းမာေရးစနစ္ကို ျမင့္တင္ေဆာင္ရြက္မယ္ ဆိုရင္ေတာ့၊တကယ္လူထုေတြလိုအပ္ေနတဲ့အေျခခံလိုအပ္ေနတဲ့ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာအခ်က္ ေတြကို ေရ

ရွည္အတြက္ ျဖည့္ဆည္းနိုင္မွာျဖစ္တယ္။

NEDေခၚ National Endowment for Democracy သည္အေမရိကန္နိုင္ငံအေျခစိုက္ၿပီး အာဏာရွင္ မ်ားဖိႏွိပ္ျခင္းခံရသည့္တိုင္းျပည္မ်ားလြတ္ေျမာက္ေရး၊ ဒီမိုကေရစီနိုင္ငံထူေထာင္ေရးအတြက္ ေထာက္ပံ့ေပး

ေနသည့္ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ပါသည္။

သွ်မ္းသံေတာ္ဆင့္