သတိမျပဳမိတဲ့ ေဆးဝါး အလြဲသံုးစားလုပ္မႈ

RangonNewsDaily:: November . 11 .2014
အလြဲသံုးစား ဆိုတဲ့ ျမန္မာစကားကို ၾကားရင္ အမ်ားအားျဖင့္ အစိုးရကို ေတြးျမင္မိမယ္၊ ဌာနဆိုင္ရာ ဆိုတဲ့ လူေတြကို ျမင္မယ္။ ေငြေၾကးကို သံုးရမယ့္ ေနရာမွာ မသံုးဘဲ၊ တလြဲသံုးတာ၊ ကိုယ္က်ိဳးရွာတာ ကိုသာ အလြဲသံုးစား ထင္ၾကတာ ကိုး။
ျမန္မာ့ လူ႔အဖြဲ ့အစည္းမွာ ကိုယ္တိုင္ မသိဘဲ အလြဲသံုးစား လုပ္ေနမိတဲ့ ကိစၥေတြ အေတာ္မ်ား ပါတယ္။ သတိ မမူမိၾကတာက ကိုယ္တိုင္ေရာ ဘာေတြ အလြဲသံုးစား လုပ္ေနမိပါလိမ့္ ဆိုတာေပါ့။ အထူး သျဖင့္ေတာ့ အမ်ားစု လုပ္ျဖစ္ေနတဲ့ အလြဲသံုးစား ကိစၥေတြထဲမွာ ေဆးဝါးေတြကို အလြဲသံုးစားလုပ္မိ ေနတာလည္း ပါေနပါတယ္။ ကိုယ္တိုင္၊ ဒါမွမဟုတ္ ေနထိုင္ မေကာင္းသူ တေယာက္ေယာက္နဲ႔ ေတြ႔ရင္ ႏႈတ္ဖ်ား ေရာက္လာတဲ့ ၾကားဖူးနားဝ ေဆးတမ်ိဳး ၫႊန္လိုက္မိတာက အလြဲသံုးစား လုပ္ေနမိတာပါပဲ။

တကယ္ေတာ့ ေဆးဝါးေတြက သိပၸံနည္းက် ေဖာ္စပ္ထားတာေတြ ျဖစ္သလို၊ ဘာအတြက္ ေကာင္းၿပီး ဘာေတြ ထိခိုက္ႏိုင္တယ္ ဆိုတာလည္း တြဲၿပီး ပါတတ္တာပါ။ ေဆးပညာကို ေသခ်ာေလ့လာ သင္ယူတတ္ေျမာက္ ထားတာ မဟုတ္ဘဲ ကိုယ့္တုန္းက သက္သာလို႔၊ တျခားသူ ေျပာတာ ၾကားဖူးလို႔ ဆိုၿပီး ၫႊန္ၾကား ေသာက္သံုးေစတာက အလြန္ ဆိုးရြားတဲ့ လုပ္ရပ္ တခုပါပဲ။ ႏႈတ္အားျဖင့္ ရမ္းကုလုပ္တယ္ ဆိုရမွာေပါ့။

အမ်ားအားျဖင့္ လမ္းၫႊန္ၾကတာကလည္း လမ္းေဘး ေဆးဆိုင္ေတြမွာ လြယ္လြယ္ဝယ္လို႔ ရတတ္တဲ့ ေဆးေတြ ေပါ့။ ေျပာသာ ေျပာရတာပါ၊ ဒီမွာက ေဆးဝါး ေရာင္းခ်တာေတြလည္း ေသခ်ာကြပ္ကဲမႈ မရွိေလေတာ့ ဘာေဆး မဆို ဆိုင္ေတြမွာ အလြယ္တကူ ေရာင္းေနၾကတာ ပါပဲ။ ဆရာဝန္ၫႊန္ၾကားခ်က္ပါမွ ေဆးေရာင္းတဲ့ ဆိုင္ဆိုလည္း ျမန္ျမန္ ေဒဝါလီ ခံရမွာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီလို ေဆးဝါးေတြကေန အႏၲရာယ္ မျဖစ္ေအာင္၊ လံုၿခံဳစိတ္ခ်ရေအာင္ သိသင့္တာ ေလးေတြ သိေစခ်င္ပါတယ္။

ေဆးေသာက္ရၿပီဆိုရင္

သက္ဆိုင္ရာ ဆရာဝန္နဲ႔ ေဆးဝါး ကြ်မ္းက်င္သူေတြ ဆီကေန ၫႊန္ၾကားခ်က္ တိတိက်က် မရွိဘဲ မေသာက္ေစ ခ်င္ပါဘူး။ ေဆးေသာက္ရၿပီ ဆိုတာနဲ႔ သိသင့္တာ ေလးေတြက -

- ေဆးရဲ႕ အမည္နဲ႔ သူ႔ရဲ႕အာနိသင္ဘာလဲ ဆိုတာ (ဘာေရာဂါ အတြက္လဲ ဆိုတာ) သိသင့္ပါတယ္။

- ပမာဏ ဘယ္ေလာက္ေသာက္ရမွာလဲ၊ အခ်ိန္ ဘယ္ႏွနာရီျခားရမလဲ၊ ဘယ္ေလာက္ရက္ၾကာ ေအာင္ ေသာက္ရမလဲ ဆိုတာ သိရပါလိမ့္မယ္။

- ေဆးကို ဘယ္လိုေသာက္ရမွာလဲ၊ တနည္းအား ျဖင့္ ပါးစပ္က ေသာက္ရမွာလား၊ အဆုတ္ထဲ ႐ႉသြင္းရမွာလား၊ နားထဲ ထည့္ရမလား၊ မ်က္စိထဲ ခတ္ရမလား၊ စအိုထဲ ထည့္ရမလား၊ အေရျပားကို လိမ္းရမလား ဆိုတာေတြ သိထားရမွာပါ။ အထူး ၫႊန္ၾကားခ်က္ေတြ ကလည္း အေရးႀကီး ပါတယ္။ ဥပမာ – အစာနဲ႔ တြဲေသာက္ရမလား၊ အစာနဲ႔ ေဝးေဝး ေသာက္ရမလား ဆိုတာေတြ ေပါ့။

- ေဆးကို ဘယ္လိုထားမလဲ ဆိုတာကလည္း အေရးႀကီး ပါတယ္။ ေအးၿပီး ေျခာက္ေသြ႔တဲ့ ေနရာ၊ ဒါမွမဟုတ္ အခန္းအပူခ်ိန္၊ ဒါမွမဟုတ္ ေရခဲေသတၲာထဲ စတာေတြ ကလည္း ေဆးရဲ႕ အာနိသင္ ထိေရာက္ဖို႔ အေရးပါလွ ပါတယ္။

- ဘယ္ေလာက္ ၾကာၾကာ သိမ္းဆည္းၿပီးရင္ စြန္႔ ပစ္ရမလဲ ဆိုတာလည္း သိသင့္တာပါပဲ။ ဓာတ္ဆားရည္ကို ၂၄ နာရီထက္ မေက်ာ္ေစရတာ၊ မ်က္စဥ္းေတြဆို အဖံုးဖြင့္ၿပီး တလၾကာရင္ အသံုးမျပဳ ခိုင္းတာ၊ သတိထားမိ ၾကမွာပါ။

- ေဆးေသာက္ရင္ ျဖစ္တတ္တဲ့ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ိဳးေတြ၊ ဓာတ္ျပဳတံု႔ျပန္မႈ ေတြလည္း သိထား သင့္တာေပါ့။ ေဆးအမ်ားစု ကေတာ့ အစာလမ္းေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္တာေတြ၊ ဝမ္းပ်က္၊ ပ်ိဳ႕အန္ ျဖစ္တတ္တာမ်ိဳး ေပါ့။

ဆိုင္ေတြမွာ အလြယ္တကူ ဝယ္ေသာက္ၾကတဲ့ ေဆးဝါးေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သိေစခ်င္တာက ေဆးဝါးတိုင္းမွာ ေသာက္သံုးမယ့္ လူရဲ႕ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ေပၚ မူတည္ၿပီး ပမာဏ ကြဲျပားတယ္ ဆိုတာပါပဲ။ ေဆးနည္းနည္းေလး ေသာက္မိတာက အာနိသင္ မျပည့္ဝသလို၊ အမ်ားႀကီး ေသာက္မိ ရင္လည္း အသက္အႏၲရာယ္ပါ ျဖစ္တတ္တာေတြ ရွိပါတယ္။

ေနာက္ၿပီး ေဆးတမ်ိဳးနဲ႔ တမ်ိဳးမွာ ပါဝင္တဲ့ ပမာဏ၊ အရည္အေသြး ေတြလည္း ကြာျခားတာ ပါပဲ။ ေဆးေသာက္ၿပီးလို႔ ဓာတ္မတည့္တဲ့ လကၡဏာ တခုခု၊ ဥပမာ – ယားယံတာ၊ အသက္႐ႉက်ပ္တာေတြ ျဖစ္လာရင္ ဆရာဝန္ဆီ အျမန္ေျပးဖို႔ လည္း သတိခ်ပ္ထားရ မွာပါ။ ေသာက္ေနက်ေဆး ေတာင္မွ ရံဖန္ရံခါ ဓာတ္မတည့္တာ ျဖစ္လာတတ္တာ သတိျပဳပါ။

ေနာက္ၿပီး ေဆးဆိုတာက လိုအပ္မွ ေသာက္သံုးသင့္တယ္ ဆိုတာ အထူးစြဲမွတ္ထားဖို႔ ပါပဲ။ ဥပမာ အားျဖင့္ ကေလး သူငယ္ေတြမွာ ျဖစ္တဲ့ေဝဒနာေတြ အတြက္ ေဆးေပးမယ္ ဆိုပါစို႔။ နာက်င္ ကိုက္ခဲတာနဲ႔ အဖ်ား အတြက္ ပါရာစီတေမာလို ေဆးမ်ိဳးကိုေတာင္မွ ဆရာဝန္ ၫႊန္ၾကားခ်က္ မပါဘဲ မတိုက္သင့္ပါဘူး။ ဆိုင္ေတြမွာ ေရာင္းတဲ့ ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆး အမ်ားစုဆိုရင္ ၆ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးေတြ မေသာက္ သံုးသင့္ ဆိုတာမ်ိဳး ေရးထားတာေတြ ေတြ႔ဖူးၾကမယ္ ထင္ပါတယ္။

ေနာက္ အေရးႀကီးတာ တခ်က္က ေဆးကို ဆရာဝန္ ၫႊန္ၾကားလို႔ ေသာက္ရင္လည္း ေဆးပတ္လည္ေအာင္ ေသာက္ဖို႔ပါ။ အထူးသျဖင့္ ပဋိဇီဝေဆးေခၚတဲ့ ေရာဂါပိုးသတ္တဲ့ ေဆးေတြကို ေဝဒနာ သက္သာ႐ံုနဲ႔ ျဖတ္လိုက္ရင္ ျပန္ျဖစ္လာ တတ္သလို၊ အရင္ေဆးနဲ႔ မတိုးေတာ့တဲ့ ျပႆနာက ပိုဆိုးပါတယ္။

ေဆးဝါးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေနာက္ထပ္ သိသင့္တဲ့ အခ်က္ကေလးေတြ ရွိပါေသးတယ္။

- ဆရာဝန္ မဟုတ္ဘဲနဲ႔ ကိုယ္တိုင္၊ မိသားစု၊ အသိအကြ်မ္းေတြ ေရာဂါျဖစ္ရင္ ဒါ ဘာေရာဂါပဲ လို႔ ကိုယ့္ ဘာသာ အမည္ မတပ္မိပါ ေစနဲ႔။ ေဆးကုဖို႔ လိုအပ္တဲ့ ႐ိုး႐ိုး ႏွာေစး ေခ်ာင္းဆိုးေလာက္ မဟုတ္ရင္ ဆရာဝန္ ျပဖို႔က လိုအပ္ခ်က္ပါပဲ။

- သံုးၿပီး က်န္ေနတဲ့ ေဆးအရည္ေတြ ျပန္ေသာက္တာ၊ မ်က္စဥ္းေတြ ခတ္တာမ်ိဳးေတြ မလုပ္သင့္ ပါဘူး။ ဒါတြင္မက သက္တမ္းလြန္ ေဆးေတြလား ဆိုတာလည္း စစ္ေဆးရ ပါမယ္။

- တျခား တေယာက္တုန္းက ဒီလကၡဏာေတြ အတြက္ ဒီေဆးေသာက္တာပဲ ဆိုၿပီး ကိုယ့္အလွည့္မွာ ကိုယ့္သေဘာနဲ႔ အဲဒီေဆးေတြ ေသာက္တာကလည္း စိတ္ခ်ရတဲ့ ကုသမႈ မဟုတ္တာ အေသအခ်ာပါ။

- အေရးႀကီးတဲ့ သတိထားစရာ တခုက လူႀကီး အတြက္ ၫႊန္ထားတဲ့ ေဆးဝါးေတြကို ဘာ အေၾကာင္းနဲ႔မွ ကေလးကို မတိုက္ေကြ်း ပါနဲ႔ ဆိုတာပါပဲ။

- ေနာက္ သတိထားရမွာက အမ်ိဳးအစား တခုတည္း ပါဝင္ေနတဲ့ ေဆးႏွစ္မ်ိဳး ေရာေသာက္ တာမ်ိဳး မလုပ္မိဖို႔ ပါ။ တခ်ိဳ႕ဆို ဖ်ားလို႔ ပါရာစီတေမာရယ္၊ ဘိုင္အိုဂ်က္ဆစ္ရယ္ ေရာေသာက္တယ္ ဆိုတာမ်ိဳးေပါ့။

- ဆရာဝန္ၫႊန္လို႔ ေဆးဝယ္ေသာက္တယ္ ဆိုရင္ ေတာင္မွ ေဆးကတ္က ေပါက္ေနသလား၊ ျဖတ္ထားတဲ့ ကတ္ထဲက ေဆးေတာင္မွ မေသာက္ သင့္ပါဘူး။ အလံုး အေႂကြေတြဆို ပိုဆိုးတာ ေပါ့။ အေသအခ်ာ ေလလံု ေျခာက္ေသြ႔ ေနေစရပါမယ္။ သတိျပဳဖို႔ အေရးႀကီးဆံုး ကေတာ့ သက္တမ္းလြန္ မလြန္ ဆိုတာပါပဲ။

- သာမန္ ေရာဂါေလးေတြ အတြက္ ေဆးဆိုင္ကို အားထား ေနရတယ္ ဆိုရင္ေတာင္ ေဆးဝါး ကြ်မ္းက်င္သူ (အခု ဖြင့္ေနတဲ့ ၃ လ သင္တန္း ဆင္းမ်ားကို မဆိုလိုပါ) ရဲ႕ ဆိုင္မွာ အႀကံဉာဏ္ ယူပါ။ ေဆးရဲ႕ မလိုလား အပ္တဲ့ အက်ိဳးဆက္ ေတြပါ ရွင္းလင္းေျပာႏိုင္သူျဖစ္မွ အစစအဆင္ ေျပမွာပါ။

- စိတ္ခ်ရတဲ့ဆိုင္က ေဆးဝယ္လာၿပီ ဆိုရင္ေတာင္ ေဆးခန္းက ၫႊန္ၾကားတဲ့ အတိုင္း ဟုတ္ရဲ႕လား ဆိုတာ ေဆးအမည္၊ ပါဝင္တဲ့ ဓာတုပစၥည္း အမည္ေတြ ျပန္စစ္ၾကည့္ဖို႔ မေမ့ပါနဲ႔။

- ေနာက္ သတိမမူမိ ၾကတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ ေဆးေတြကို တေနရာတည္း အတူထားၿပီး ေသာက္ခါနီးမွာ အေသအခ်ာ မၾကည့္ဘဲ ေသာက္မိတာမ်ိဳး ပါ။ ကတ္တူ၊ အေရာင္တူ၊ ေဆးလံုးတူေတြ မွားယြင္း ေသာက္မိ တတ္တာ ႀကံဳဖူးလို႔ပါ။

အထက္က ေျပာခဲ့တာေတြ အျပင္ ထပ္ဆင့္ မွာၾကားလိုတာေလးေတြ ရွိပါေသးတယ္။

သတိမူစရာ

ကေလး သူငယ္ေတြကို ေဆးတိုက္ရ လြယ္ေအာင္ သၾကားလံုးလို႔ ညာေျပာၿပီး ေဆးတိုက္တာမ်ိဳးက အမွန္ထင္ၿပီး မၾကာခဏ ေသာက္တာမ်ိဳး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အေတြ႔အႀကံဳ အရ ေဆးခန္းလာတဲ့ ကေလးေတြက ဒိုင္ဂ်င္းလို ေဆးမ်ိဳးကို အတင္း ေအာ္ဟစ္ ပူဆာတာ ေတြ႔ရလို႔ ပါ။ ေနာက္ၿပီး ေဆး ေသာက္ၿပီး အန္ထုတ္တဲ့ အတြက္ ျပန္တိုက္ တာကို ကိုယ့္သေဘာနဲ႔ကိုယ္ မလုပ္ပါနဲ႔၊ ဆရာဝန္ကို တိုင္ပင္ပါ။ ဘယ္ႏွနာရီ အၾကာမွာ အန္တာလဲ ဆိုတာေပၚ မူတည္ၿပီး ထပ္တိုက္ရမယ့္ ေဆးပမာဏကို ဆရာဝန္က လမ္းၫႊန္ႏိုင္ပါတယ္။

ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး

အားေဆးေတာင္မွ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး ရွိတယ္ ဆိုတာ အေသအခ်ာ မွတ္ထားပါ။ အေရျပားမွာ ယားယံတာ၊ ပ်ိဳ႕အန္ တာလို ဓာတ္မတည့္တာ မ်ိဳးေတြ မဟုတ္ဘဲ ေဆးရဲ႕ အာနိသင္အရ ကိုပဲ မူးေဝတာ၊ အိပ္ငိုက္တာေတြ ႀကိဳသိထားရ မွာပါ။ အဲသလိုမ်ိဳး ေဆးေသာက္ၿပီး စက္ေတြ၊ ယာဥ္ေတြ မေမာင္းမိဖို႔ ကလည္း အေရးႀကီးပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ အသက္ အႏၲရာယ္ ျဖစ္ေအာင္ ဓာတ္မတည့္တဲ့ ေဆးေတြ က်ေတာ့လည္း ေဆးေသာက္ၿပီး နာရီပိုင္းမွာ အသက္႐ႉက်ပ္ၿပီး တရႊီရႊီ ျဖစ္လာတတ္ ပါတယ္။ အဲဒါဆိုရင္ေတာ့ အေရးေပၚကို အျမန္ဆံုးပို႔ ပါေတာ့။

စိ္တ္ခ်ရတဲ့ ထားသိုမႈ

ေဆးေတြကို သူ႔အၫႊန္း အတိုင္းသာ ထားပါ။ ေရခဲေသတၱာမွာ ထားသင့္တာထား၊ ေအးၿပီး ေျခာက္ေသြ႔တဲ့ ေနရာမွာ ထားသင့္တာ ထားေပါ့။ အခန္းအပူခ်ိန္မွာ ထားလို႔ရတယ္ ဆိုရင္ေတာင္ ဗီ႐ိုထဲ၊ အံဆြဲထဲ ထည့္ထားတာမ်ိဳးထက္ သူ႔ရဲ႕ မူလဘူးထဲ ထားတာက ပိုေကာင္းပါတယ္။ ကေလးေတြ မမီတဲ့ ေနရာလည္း ျဖစ္ဦးမွပါ။ ေနေရာင္ တိုက္႐ိုက္ မထိေအာင္ ဂ႐ုစိုက္ရမွာက ေဆးအားလံုးပါပဲ။

သက္တမ္းလြန္ ေဆးေတြ၊ အသံုး မလိုေတာ့တဲ့ ေဆးေတြကို အေသအခ်ာ ထုပ္ပိုးၿပီး စြန္႔ပစ္တာကလည္း အေရးႀကီး တာပါပဲ။ မလိုလားအပ္တာေတြ ျဖစ္မလာဖို႔ ဂ႐ုစိုက္ရမွာ ပါပဲ။ ဖ်က္ဆီးၿပီးမွ စြန္႔ပစ္ပါ။ အမိႈက္ပံုဖြသမားနဲ႔ ေတြ႔လို႔ ကတ္လိုက္၊ အလံုးလိုက္ ေတြ႔ရတဲ့ ေဆးေတြက ဆိုင္ေပၚ ျပန္ေရာက္ မလာဘူးလို႔ အာမခံဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အေျခအေန မဟုတ္လား။

အခုေလာက္ ဆိုရင္ျဖင့္ ေဆးဝါးေတြကို ႀကံဳသလို ႏႈတ္သင့္ရာ၊ လက္သင့္ရာ ၫႊန္တာ၊ ေသာက္တာ မလုပ္ဖို႔ သတိမူမိမယ္ ယူဆရတာ ပါပဲ။ အသက္ အႏၲရာယ္နဲ႔ ႀကံဳေစမယ့္ ေဆးဝါးအလြဲ သံုးစားလုပ္ၿပီး ေနာင္တဖန္ ပူပန္ရတာေတြ မျဖစ္ၾကပါေစနဲ႔ လို႔သာ။ ။

ဧရာ၀တီ, KOLATT(PBDN)
RangonNewsDaily