ျမန္မာျပည္က ကမာၻ႔ေရွးေဟာင္း အေမြအႏွစ္ (အပိုင္း ၂)

ဒီတပတ္ေတာ့ ကမာၻ႔ေရွးေဟာင္း အေမြအႏွစ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ဖို႔ကုလသမဂၢကိုတင္သြင္းထားတဲ့ ျမန္မာႏိုင္

ငံက ေနရာေတြထဲမွာ ပ်ဴလက္ရာေတြရဲ႕ထူးျခားမႈနဲ႔  ဒီေဒသေတြကို ကမာၻ႔အေမြအႏွစ္အျဖစ္ ထားသင့္တယ္

လို႔ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ရင္  နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာ အက်ိဳးအျမတ္ ဘာေတြရလာႏိုင္တယ္ဆိုတာေတြကို  ေျပာျပပါရ

ေစ။ေရွးေဟာင္းလူမ်ိဳးတမ်ိဳးျဖစ္တဲ့ ပ်ဴလူမ်ိဳးေတြဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံအထက္ပိုင္းနဲ႔ အလယ္ပိုင္းေဒသ တေက်ာမွာ

ႏွစ္ေပါင္း ေထာင္နဲ႔ခ်ီၿပီး အေျခခ် ေနထုိင္ခဲ့ၾကတာပါ။ ခ်င္းတြင္းနဲ႔ ဧရာ၀တီ ျမစ္ေၾကာင္းေတြ မွာ အထူးသ

ၿဖင့္ ေျမာက္ဘက္တေကာင္းကေန  ေတာင္ဘက္ ျပည္ ၿမိဳ႕၀န္းက်င္အထိ ၿမိဳ႕ျပတည္ၿပီး အေျခခ်ခဲ့ၾကတဲ့ ပ်ဴ

လူမ်ိဳးေတြရဲ့ ဘာသာစကားကိုပုဂံမင္းဆက္ေတြ အုပ္ခ်ဳပ္ခ့ဲတဲ့အခ်ိန္အထိသံုးေနဆဲျဖစ္တာကိုဘာသာေလး

မ်ဳိးနဲ႔ မွတ္တမ္းတင္ထား တဲ့ ျမေစတီ ေက်ာက္စာမွာ ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ ပ်ဴလူမ်ိဳးေတြဟာ အေရွ႕ေတာင္ အာရွ

 ေဒသတလႊား ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနထိုင္ခဲ့တယ္လို႔ ဆိုေပမဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲကပ်ဴေတြနဲ႔ ဆင္ဆင္တူတာမ်ိဳးေတာ့ မေတြ႔ရ

ဘူးလို႔  မႏၱေလး၊ ရတနာပံုတကၠသိုလ္က ေရွးေဟာင္း သုေတသန ပါေမာကၡ ေဒါက္တာ ဦးသာထြန္းေမာင္

ကေျပာပါတယ္။

“ပ်ဴဒဂၤါးေတြေပါ့ေလ။ ပ်ံ႕ႏွံ႔မႈက ဖူနန္တို႔ဘက္ကိုလည္း ေရာက္ပါတယ္။ ေနာက္ အေရွ႕ဘက္မွာဆိုရင္ ယိုးဒ

ယားက တခ်ိဳ႕ၿမိဳ႕ေတြ မွာလည္း ရွိပါတယ္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာေတာ့ ပ်ဴနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ဆိုက္ေတြ ရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔သည္ ယဥ္ေက်းမႈအရ ေခတ္ၿပိဳင္ေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။ contemporary site အေနနဲ႔ ေျပာရရင္

ေတာ့ ဖူနန္ေပါ့ေလ။ အဓိကအားျဖင့္ ဖူနန္က က်ေနာ္ ထင္ပါတယ္။ 

 

ဗီယက္နမ္ ေတာင္ပိုင္းမွာ ရွိပါမယ္။ ၇ ရာစု ေအဒီ ကေန ၉ ရာစုေအဒီ ေလာက္ၾကားမွာထြန္းကားခဲ့တဲ့ ဆိုက္

ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔သည္ လူမ်ိဳးးအားျဖင့္ကြဲျပားတယ္။ ယဥ္ေက်းမႈ အားျဖင့္လည္းကြဲျပားတယ္

ေပါ့ခင္ဗ်ာ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ဆီမွာရွိတဲ့ ပ်ဴဆိုက္ေတြမွာရွိတဲ့ ဟာနဲ႔ တကယ့္ ဆင္ဆင္တူတဲ့ ဟာမ်ိဳး ဆိုတာက

ေတာ့ အဲဒီဘက္ေတြမွာေတာ့ မေတြ႔ရပါဘူး။ -ဆိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဆီကunique ေပါ့။ဆင္တူတာမရွိပါဘူး။”

ဒီလို ထူးထူးျခားျခား ရွိလွတဲ့ ပ်ဴလက္ရာ အပါအ၀င္ ရွားပါးလွတဲ့ ေရွးေဟာင္းလက္ရာေတြ အတြက္ ျမန္မာ

ႏိုင္ငံမွာ ထိမ္းသိမ္းမႈရွိဖို႔ အေရးတႀကီး လိုအပ္ေနတာပါ။  တကယ္လို႔ ျမန္မာႏုိင္ငံ ထဲက ေရွးလက္ရာေတြ

အတြက္ ကုလသမဂၢက ကမာၻ႔အေမြအႏွစ္အျဖစ္ ထိမ္းသိမ္းဖို႔ စာရင္းသြင္း ခဲ့ရင္ေတာ့ဒီလိုအပ္ခ်က္ေတြကို

 ျဖည့္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ အေထာက္အကူေတြ ေတာ္ေတာ္ ရလာႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။  

 

ဒီ ေဒသေတြဟာ ေရွးေဟာင္းလက္ရာ ျမတ္ႏိုးၾကတဲ့ ႏုိင္ငံျခား ခရီးသြားေတြ ကို မ်က္စိက်ေစမယ့္အျပင္ ကု

လသမဂၢကေထာက္ပံ့တဲ့ ေငြေၾကးဆုိင္ရာ အေထာက္အကူေတြသာမက နည္းပညာပိုင္း ဆိုင္ရာေတြအ

တြက္ပါ အေတာ္ အက်ိဳးရွိလာႏုိင္တယ္ လို႔ ပါေမာကၡ ဦးသာထြန္းေမာင္က ေျပာပါတယ္။

“နည္းပညာပိုင္းအရေျပာမယ္ဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔မွာ အဓိကအားျဖင့္ concept ေပါ့ေနာ္။ ဒါကို စေျပာခ်င္ပါ

တယ္။ အခု ကမာၻက အသိမွတ္ျပဳတယ္၊ ေရွးေဟာင္းတန္ဖိုး ထားၾကတယ္၊ ဒါေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဆီမွာ ဒီ

လို တန္ဖိုးထားဖို႔  အဓိက-က awareness လို႔ေခၚတဲ့ အသိမရွိဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ျပည္သူေတြေပါ့။အေတာ္မ်ား

မ်ားက ေရွးေဟာင္းပစၥည္းကို သူတို႔ ဘယ္လို ထိန္းသိမ္းရမလဲ ဆိုတာသိၿပီး နားလည္တာမ်ဳိး awareness မရွိပါဘူး။ 

 

သူတို႔ ဘုရားေတြကိုပဲ ၾကည္ညိဳတယ္။ သဒၵါလြန္တယ္။ ေရွးေဟာင္းပစၥည္း ဆိုလည္း ျမတ္ႏိုးၿပီးေတာ့ ဒါႀကီး

ကို အသစ္ ျဖစ္ေအာင္ လုပ္မယ္ဆိုၿပီးေတာ့ စိတ္ပဲရွိတယ္။ ဆိုလိုတာက အေဟာင္းကို အေဟာင္းအတိုင္း ထားျခင္းသည္ ပိုၿပီးေတာ့ ဒီဟာကိုခ်စ္ျမတ္ႏိုးရာေရာက္တယ္ဆိုတာကိုလူတိုင္းသိဖို႔လိုပါမယ္။  ဒီအေဟာင္း

ကို အသစ္လို ေရႊတေျပာင္ေျပာင္နဲ႔လုပ္လိုက္လို႔ ရွိရင္ဒါသည္ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းကိုတန္ဖိုးထားရာ မေရာက္

ပါဘူး။  ဒါ နံပါတ္ (၁) awareness ေပါ့ေလ”

ေရွးေဟာင္းပစၥည္းကို ထိမ္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ရာမွာ ဘယ္လုိတန္ဖိုးထားရမယ္ဆိုတာကို  နားလည္ဖို႔၊ သိဖို႔

က ပထမ အခ်က္အေနနဲ႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ထိန္းသိမ္းေရး လုပ္တဲ့ေနရာ မွာ ေရွးမူမပ်က္ ရွိေစဖို႔ ဘယ္လို နည္းပညာေတြ သံုးရမယ္ ဆိုတာ သိလာႏုိင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

“ေနာက္ နံပါတ္ႏွစ္ကေတာ့ နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာ ဆိုသည္မွာ reservation – conservation  ရွိပါတယ္။ ဒါကို standard  ရွိလာေအာင္  ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ဘယ္လုိ လုပ္မလဲ။ ေရွးပစၥည္းကုိ ေရွးမူ မပ်က္ေပါ့ေလ။ ဒါကို ထိန္း

သိမ္းဖို႔ conserve လုပ္ဖို႔လိုတာေပါ့။ ဆိုေတာ့ တနည္းအားျဖင့္ ဒါေတြကိုိ တခါတေလက်ရင္ အထင္တမ်ိဳး

လြဲၿပီးေတာ့ reconstruction လုပ္တာလို ျပန္ အသစ္ေဆာက္လိုက္ လို႔ ရွိရင္ ဒါသည္ ေရွးေဟာင္း ပစၥည္းရဲ႕

တန္ဖိုး ပိုၿပီးေတာ့ ေလ်ာ့သြားတယ္။ ဒါ အဘက္ဘက္က မေကာင္းျဖစ္သြားတာေပါ့။ အဲေတာ့ reservation –conservation နဲ႔ပတ္သက္လို႔ standard ရွိပါတယ္”

ေရွးေဟာင္း လက္ရာေတြအတြက္ သီးသန္႔ထားၿပီး နဂိုရ္ မူလလက္ရာမပ်က္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္

ထားတာ  reservation – conservation  အတြက္ စံနစ္တက်ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ရတာေတြရွိပါတယ္။ေရွး

ေဟာင္းပစၥည္း ဒါမွမဟုတ္ ေနရာတေနရာကို ထိန္း သိမ္းေစာင့္ေရွာက္ဖို႔ လုပ္တဲ့ေနရာမွာမလုပ္ခင္ကေရာ၊

လုပ္ငန္းခြင္၀င္ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာေရာ၊  ေနာက္ပိုင္းမွာပါ စံနစ္က်ဖို႔ လိုပါတယ္။

“လုပ္ငန္းမ၀င္ခင္ အဲဒီ ပစၥည္းတခုကို ေရွးေဟာင္း မူအတိုင္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဓာတ္ပံုရိုက္ ရတယ္။ ေနာက္ ၀င္

ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ဘယ္လို conservation ၀င္တယ္ေပါ့ေလ။reservation၀င္တယ္ေပါ့။ ၿပီးသြားတဲ့

အခါမွာလည္း ဘယ္လို ၿပီးသြားတယ္ေပါ့။ ဆိုေတာ့ အဲဒီ သံုးပံုကို ယွဥ္ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ေရွးေဟာင္းလက္

ရာေတြကို ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ဒီအတိုင္း maintain လုပ္ထိမ္းထားပါတယ္ဆိုတာကို proveသက္ေသျပတဲ့သေဘာ

ပါခင္ဗ်။ ဆိုေတာ့ ဒီနည္းပညာ အဆင့္ေတြကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ ပိုၿပီးေတာ့ တရင္းတႏွီး ရပါမယ္။ တျခား chem

ical aids ဓာတု အေထာက္အကူေတြနဲ႔  ဘာပစၥည္းကို ဘယ္လို ထိန္းမယ္။ ဒါေတြက က်ယ္ျပန္႔သြားၿပီ။ ဒါဟာ သိပၸံပညာ science ျဖစ္သြားၿပီ။ အဲဒါမ်ိဳးေတြမွာ အမ်ားႀကီး အေထာက္အကူ ရလာႏုိင္ပါတယ္”

ေရွးေဟာင္း သုေတသနပါေမာကၡ ေဒါက္တာဦးသာထြန္းေမာင္ပါ။ ေနာက္တပတ္မွာေတာ့ အတိတ္ကို ေလ့

လာႏုိင္ဖို႔ ေရွးေဟာင္းတူးေဖာ္တဲ့ေနရာမွာ ဘာေတြ သိထားဖို႔လိုတယ္ဆိုတာနဲ႔ တူးေဖာ္ၿပီးေနာက္ပိုင္း ေလ့

လာဆန္းစစ္မႈ လုပ္ရတာေတြကို ေျပာျပေပးအံုးမွာပါ။ 

 

 

VOA