ပါကစၥတန္မွာ မိန္းခေလး အခြင့္အေရး တိုက္ပြဲဝင္သူ ၉ တန္းေက်ာင္းသူေလးကုိ သစၥာေဖာက္ဆိုၿပီး တာလီဘန္က ေသနတ္နဲ႔ ပစ္ခတ္

မိန္းခေလး အခြင့္အေရးေတြအတြက္ လႈပ္ရွားေပးလို႔ ႏိုင္ငံတကာက လိႈက္လိႈက္လွဲလွဲ အားေပးေထာက္ခံမႈ
ကို ရရွိထားတဲ့ ၁၄ ႏွစ္အရြယ္ ပါကစၥတန္ ေက်ာင္းသူေလးကို တာလီဘန္ေတြက ပစ္ခတ္သတ္ျဖတ္ရာမွာ
ၿပင္းထန္စြာ ဒဏ္ရာ ရရွိသြားပါတယ္။
ကိုးတန္းေက်ာင္းသူေလး မာလာလာယူဆက္ဖ္ဇာအိ (Malala Yousafzai)ဟာ ေက်ာင္းကားစီးၿပီး ျပန္လာခ်ိန္
မွာ မ်က္ႏွာဖံုးစြပ္ထားတဲ့ တာလီဘန္ ႏွစ္ဦးအနက္ တဦးက ကားကို တားပါတယ္။ ကားေမာင္းသူက ကားကို အတင္းေမာင္းေျပးေပမယ့္ လူသတ္သမားတဦးက ဘတ္စ္ကားေနာက္ေပါက္ကေန အတင္းတက္လာၿပီး မာ
လာလာရဲ႕နာမည္ကို ေမးရင္းဦးေခါင္းကို ပစၥတိုေသနတ္နဲ႔ ခ်ိန္ရြယ္ပစ္ခတ္ပါေတာ့တယ္။ခုႏွစ္တန္း ေက်ာင္း
သူေလးတဦးလည္း ေျခေထာက္မွာ ေသနတ္ထိမွန္ခဲ့ရပါေသးတယ္။

ေက်ာင္းသူေလး မာလာလာဟာ စာတတ္ေျမာက္ေရးနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ျမွင့္တင္ေပးသူ ျဖစ္ပါတယ္။အၾကမ္း
ဖက္ သတ္ျဖတ္ေနတာေတြေၾကာင့္ စိတ္ပ်က္ေနရတဲ့ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံသားေတြ စာတတ္လာၾကဖို႔၊ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ေနႏိုင္ၾကဖို႔ဟာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ပါ။ ဒါေၾကာင့္လည္း ၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္မွ ပါကစၥတန္အစိုးရက ေက်ာင္း
သူေလး မာလာလာကို အမ်ဳိးသားၿငိမ္းခ်မ္းေရဆု နဲ႔ ရူပီးေငြ တသန္း ခ်ီးျမွင့္ဂုဏ္ျပဳခဲ့ပါတယ္။

အစၥလမ္ဘာသာရဲ႕ အေျခခံဝါဒ (fundamentalism) က တစတစ ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႔လာေနခ်ိန္မွာ မိန္းခေလး
ေတြရဲ ပညာသင္ၾကားပိုင္ခြင့္အတြက္ ေက်ာင္းသူေလး မာလာလာက ရဲရဲဝန္႔ဝန္႔ ေတာင္းဆိုေပးလ်က္ရွိပါ
တယ္။ သူဟာ ဒတ္ခ်္ အဖြဲ႔အစည္းတခုက မႏွစ္က က်င္းပတဲ့ ႏိုင္ငံတကာခေလးမ်ား ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုအတြက္
ေနာက္ဆံုး ဆန္ကာတင္အဆင့္ထိ ေရာက္ခဲ့သူ ျဖစ္ပါတယ္။

တာလီဘန္ေတြရဲ႕ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈေတြအေၾကာင္းကို မာလာလာဟာ ၂ဝဝ၉ ခုႏွစ္မွာ ကေလာင္ နာ
မည္တခုနဲ႔ ဘီဘီစီ အူရဒူဘာသာ အသံလႊင့္က႑မွာ ေန႔စဥ္ မွတ္တမ္း ေရးသားခ်ိန္မွာ သူ႔ကို သတိျပဳ
လာၾကပါတယ္။ သူဟာ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံ အေနာက္ေျမာက္ဖက္ Swat ခ်ိဳင့္ဝွမ္းေဒသက မင္ဂိုရာၿမိ့ဳမွာ ေနထိုင္ပါတယ္။

အဲဒီေဒသနဲ႔ လူမ်ဳိးစုေဒသေတြမွာ တာလီဘန္သူပုန္ေတြ ႀကီးစိုးထားၿပီး ျပင္းထန္လြန္းတဲ့ အစၥလမ္ဥပေဒကို ျပ႒ာန္းက်င့္သံုးပါတယ္။ ေက်ာင္းေပါင္း ရာေပါင္းမ်ားစြာကို ဗံုးခြဲတိုက္ခိုက္ပါတယ္။ အမ်ားစုက မိန္းခေလးေက်ာင္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္သူမွ စာမတတ္ႏိုင္ေအာင္ ႏွိပ္ကြပ္ထားတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ပါပဲ။ ဒီလိုမ်ဳိး အၾကမ္းဖက္မႈေတြ ျပင္းထန္ဆိုးဝါးလာတာ ၂ ႏွစ္ေလာက္ ၾကာလာေတာ့ အဲဒီေဒသကို စစ္တပ္က အႀကီးအက်ယ္ ဝင္ေရာက္ ႏွိမ္ႏွင္းယူခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ၂ဝဝ၉ ခုႏွစ္တုန္းကပါ။ ပါကစၥတန္ တာလီဘန္ေတြဟာ အာဖဂန္နစၥတန္ အေရွ႕ဘက္ နယ္စပ္ေဒသေတြဆီကို ဆုတ္ခြာ ထြက္ေျပးခဲ့ၾကပါတယ္။

ေနာက္ပိုင္းမွာ ေတာ္ေတာ္ေလး ၿငိမ္းခ်မ္းသြားပါတယ္။ ပါကစၥတန္ရဲ႕ ဆြစ္ဇာလန္လို႔ တင္စားရေလာက္
ေအာင္ ရႈခင္းလွပတဲ့ အဲဒီေဒသကို လာေရာက္ၾကည့္ရႈသူေတြ ရွိလာခဲ့ပါတယ္။ စစ္တပ္ကလည္း အားေပး ေစာင့္ေရွာက္ထားပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ဇူလိုင္တုန္းက ပြဲေတာ္တခုကိုေတာင္ စစ္တပ္က တာဝန္ယူ က်င္းပေပးလိုက္ပါေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္ မေန႔က ျဖစ္သြားတဲ့ ဒီလို တိုက္ခိုက္မႈကိုၾကည့္ရင္ တာလီဘန္ေတြဟာ စိမ့္ဝင္လာႏိုင္ေသးတာကို သက္ေသခံေနပါတယ္။

ဒီလိုတိုက္ခိုက္မႈအတြက္ ပါကစၥတန္ တာလီဘန္အဖြဲ႔က သူတို႔လုပ္တာျဖစ္ေၾကာင္း ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုပါ
တယ္။ စစ္ေသြးႂကြ အုပ္စုတစုဟာ ေက်ာင္းသူေလး မာလာလာကို ပစ္မွတ္ထားခဲ့ရတာကေတာ့ သူဟာ မူဆ
လင္အေၾကာင္း အပ်က္သေဘာ ဝါဒျဖန္႔ေနတာၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လို႔ ပါကစၥတန္ တာလီဘန္အဖြဲ႔ ေျပာေရးဆို
ခြင့္ရွိသူက မီဒီယာကို ေခၚဆိုေျပာျပသြားပါတယ္။ မာလာလာဟာ အေမရိကန္သမၼတ အိုဘားမားကို အတု
ယူဖြယ္ရာ စံျပေခါင္းေဆာင္ လို႔ သေဘာထားေနသူျဖစ္ၿပီး ရိုင္းစိုင္းယုတ္မာတဲ့ သစၥာေဖာက္ေတြအတိုင္း
လုပ္ေနတာေၾကာင့္ သူ အသက္ရွင္ေနဦးမယ္ ဆိုရင္လည္း တာလီဘန္ေတြက လိုက္သတ္ေနဦးမွာ ျဖစ္
တယ္လို႔ ဆက္ေျပာပါတယ္။

အေမရိကန္ ႏိုင္ငံခားေရးဌာန ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ Victoria Nuland က ဒီလိုတိုက္ခိုက္မႈဟာ လြန္လြန္းအား
ႀကီးတဲ့ ရက္စက္မႈျဖစ္ၿပီး သူရဲေဘာေၾကာင္တဲ့လုပ္ရပ္ ျဖစ္တယ္လို႔ ရွဳတ္ခ်ေဝဖန္သြားပါတယ္။

မာလာလာကို ပက္ရွာဝါမွာရွိတဲ့ စစ္ေဆးရံုကို ဟယ္လီေကာ့ပတာနဲ႔ ပို႔ေဆာင္ၿပီး ကုသေပးလ်က္ရွိပါတယ္။ က်ည္ဆန္ဟာ ဦးေခါင္းပိုင္းမွာရွိတဲ့ ေက်ာရိုးမ (spine) ထဲမွာ နစ္ျမွဳပ္ေနပါတယ္။ ဦးေခါင္းခြံ ေယာင္ရမ္းေန
ေသးတာေၾကာင့္ ဆရာဝန္ေတြက ခ်က္ခ်င္း ကုသခြဲစိတ္တာ မလုပ္ႏိုင္ေသးဘဲ ျဖစ္ေနပါတယ္။ လိုအပ္ရင္
 ႏိုင္ငံျခားမွာ ေဆးကုေပးသြားမွာ ျဖစ္တယ္လို႔ ပါကစၥတန္သမၼတ ဇာဒါရီက ေျပာဆိုလိုက္ပါတယ္။

အမ်ဳိးသား လူငယ္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုကို သမၼတက ခ်ီးျမွင့္စဥ္ .. Photograph: EPA

ပါကစၥတန္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ အာ့ရ္ရာဖ္ (Raja Pervez Ashraf) က “ပါကစၥတန္ တာလီဘန္ေတြမွာ ဒီလို တိုက္ခိုက္
ဖို႔ ခံယူခ်က္ ရွိေနတဲ့ စိတ္ထား (mind-set) ကို က်ေနာ္တို႔ တိုက္ဖ်က္ပစ္ရပါမယ္။ မာလာလာကို က်ေနာ့္သ
မီး.. ခင္ဗ်ားတို႔ရဲ႕ သမီးေတြလို သေဘာထားရပါမယ္။ တာလီဘန္ေတြရဲ႕ mind-set က လႊမ္းမိုး တည္ရွိေန
မယ္ဆိုရင္ဘယ္သူ႔သမီးမွ လုံျခံဳမွာမဟုတ္ပါဘူး” လို႔ ပါကစၥတန္အထက္လႊတ္ေတာ္မွာ ေျပာဆိုသြားပါတယ္။

မာလာလာဟာ သူ႔ရဲ႕ ေန႔စဥ္မွတ္တမ္းမွာ တာလီဘန္ေတြရဲ႕ ၾသဇာလႊမ္းမိုးမႈ ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႔လာတဲ့အ
ေပၚမွာ စိုးရိမ္ပူပန္ေနမိတယ္လို႔ ေရးပါတယ္။ ပန္းေရာင္ကို ႏွစ္သက္လွတဲ့ သူဟာ တေန႔မွာ ပန္းေရာင္ဝတ္
စံုကို ဝတ္ဆင္ၿပီး မနက္ခင္း လူစုေဝးၾကတဲ့ပြဲကို တက္ေရာက္ပါတယ္။ အဲဒီအခါမွာ အေရာင္အဆင္း ရွိတာ
ေတြ မဝတ္ဆင္ၾကဖို႔ ေျပာခံရပါတယ္။ အေရာင္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္တဲ့ တာလီဘန္ေတြက
 ျမင္ရင္ ကန္႔ကြက္လာႏိုင္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ေန႔စဥ္မွတ္တမ္း ေနာက္တခုမွာ ေရးထားတာကေတာ့ စိုးရိမ္ပူပန္ေနရတာ ႀကီးလြန္းေတာ့ ဘာျဖစ္ျဖစ္
ေၾကာက္ေနရတဲ့ အျဖစ္တခုပါ။

“က်မ ေက်ာင္းျပန္လာခ်ိန္မွာေပါ့။ လူႀကီးတေယာက္က နင့္ကို သတ္မယ္လို႔ ေျပာသံ ၾကားလိုက္ရပါတယ္။ က်မလည္း ခပ္သုတ္သုတ္ ေျပးရေတာ့တာပါပဲ။ လိုက္မ်ားလာေနသလားလို႔ ခဏအၾကာ ေနာက္ျပန္ၾကည့္လိုက္တဲ့အခါက်ေတာ့မွ အျဖစ္မွန္ကို သိရေတာ့တယ္။ အဲဒီလူႀကီးက အျခားတေယာက္ကို ဖုန္းဆက္ေျပာေနတာ.. ဖုန္းဆက္ၿပီး ၿခိမ္းေျခာက္ေနတာျဖစ္မွန္း သိလိုက္ရေတာ့တယ္။ အဲဒီေတာ့မွ က်မမွာ ေတာ္ပါေသးရဲ႕ဆိုၿပီး စိတ္သက္သာရာ ရမိပါေတာ့တယ္။”

Haq Nawaz Khan ေရးတဲ့ Taliban says it shot ‘infidel’ Pakistani teen for advocating girls’ rights ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျမန္မာဘာသာ ျပန္ဆိုထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

မူရင္း - Taliban says it shot ‘infidel’ Pakistani teen for advocating girls’ rights

Swat ခ်ဳိမ့္ဝွမ္းေဒသက တာလီဘန္ ေထာက္ခံသူမ်ား - Photo: AP